ਬੁੱਢਾਪਾ ਉਸ ਵੇਲੇ ਆਉਂਦਾ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਮੇਲੇ ਤੋਂ ਵਾਪਸ ਘਰ ਆਉਂਦੇ ਹੋ
ਡਾਕਟਰ ਅਮਰਜੀਤ ਟਾਂਡਾ
ਬੁੱਢਾਪੇ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਅਕਸਰ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਡਰਾਉਣੀ, ਭਾਰੀ ਜਾਂ ਬੇਕਾਰ ਲੱਗਦੀ ਹੈ, ਪਰ ਜੇ ਕੋਈ ਮਾਨਣਾ ਚਾਹੇ ਤਾਂ ਇਹ ਜੀਵਨ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਅਨੰਦਤ, ਰੌਸ਼ਨੀ ਭਰਿਆ ਅਤੇ ਗਿਆਨ ਨਾਲ ਭਰਪੂਰ ਦਰਜਾ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਸਾਹਿਤਕ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਇਸਨੂੰ ਅਜਿਹੀ ਯਾਤਰਾ ਕਿਹਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਮਨੁੱਖ ਇਕੱਠੇ ਕੀਤੇ ਅਨੁਭਵਾਂ ਦੇ ਰਸ ਪੀ ਪੀ ਕੇ, ਸ਼ਾਂਤੀ, ਆਤਮ-ਗਿਆਨ ਅਤੇ ਸਮਝ ਨਾਲ ਭਰਪੂਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਬੁੱਢਾਪੇ ਦੀ ਅਨੰਦਤਾਈ -ਬੁੱਢਾਪਾ ਉਹ ਮੌਸਮ ਹੈ ਜਦੋਂ ਜੜਾਂ ਪੱਕੀਆਂ ਹੋ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਪਹਿਲਾਂ ਦੇ ਸਮੇਂ ਦੀ ਦੌੜ-ਭੱਜ ਖੱਟਦੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਤੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਦੀ ਸ਼ਾਂਤੀ ਵਧਦੀ ਹੈ। ਜੀਵਨ ਦੇ ਅਨੁਭਵ ਬੁੱਧੀ ਦਾ ਖ਼ਜ਼ਾਨਾ ਬਣ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਪਰਿਵਾਰ ਤੇ ਪੋਤਰੇ ਉਤਰੀਆਂ ਖ਼ੁਸ਼ੀ ਦਾ ਸਰੋਤ ਬਣਦੇ ਹਨ। ਸਰੀਰ ਭਾਵੇਂ ਹੌਲਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਪਰ ਚਿੱਤ ਹੌਲੇ-ਹੌਲੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਦੇ ਗਗਨ 'ਚ ਖਿੜਦਾ ਹੈ।ਜਦੋਂ ਇਨਸਾਨ ਸੰਭਾਲਿਆ ਹੋਇਆ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਵੇਖਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਇੱਕ ਨਾਮੁੰਕਿਨ ਜਿਹੀ ਰਾਹਤ ਮਿਲਦੀ ਹੈ।
ਬੁੱਢਾਪੇ ਨੂੰ ਮਾਨਣ ਦੇ ਵਧੀਆ ਤਰੀਕੇ
ਕਿਰਤਗਤਾ ਨਾਲ ਜੀਵੋ: ਹਰ ਸਵੇਰ ਉਠ ਕੇ ਕੁਦਰਤ ਕਰਤਾ ਸਿਰਜਕ ਦਾ ਧੰਨਵਾਦ ਕਰੋ ਕਿ ਜੀਵਨ ਦਾ ਇਕ ਹੋਰ ਦਿਨ ਮਿਲਿਆ।
ਆਤਮ-ਰਸ ਵਿੱਚ ਡੁੱਬੋ: ਪਾਠ, ਧਿਆਨ, ਨਾਮ-ਸਿਮਰਨ ਬੁੱਢਾਪੇ ਨੂੰ ਅਨੰਦ ਦਾ ਸਮੁੰਦਰ ਬਣਾ ਸਕਦੇ ਹਨ।
ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਰੁਚੀਆਂ ਵਾਪਸ ਗਲ ਲਗਾਓ: ਪੇਂਟਿੰਗ ਰੰਗਨਾ, ਲਿਖਣਾ, ਗਾਉਣਾ, ਬਾਗਬਾਨੀ—ਉਹ ਕੰਮ ਕਰੋ ਜੋ ਜਵਾਨੀ ਵਿੱਚ ਕਰ ਨਹੀਂ ਸਕੇ।ਸਬੰਧਾਂ ਵਿੱਚ ਗਰਮੀ ਰੱਖੋ: ਪਰਿਵਾਰ ਨਾਲ ਪਿਆਰ, ਦੋਸਤਾਂ ਨਾਲ ਗੱਲਬਾਤ, ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਕਹਾਣੀਆਂ ਸੁਣਾਉਣਾ—ਇਹ ਰੂਹ ਲਈ ਟੋਨਿਕ ਵਾਂਗ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ ਹਨ।
ਸੇਵਾ ਦਾ ਅਨੰਦ: ਬੁੱਢੇ ਲੋਕ ਅਨੁਭਵਾਂ ਨਾਲ ਭਰੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ—ਇਸਨੂੰ ਦਾਨ ਵਾਂਗ ਨਵੀਂ ਪੀੜ੍ਹੀ ਨੂੰ ਦਿਓ।
ਸਿਹਤ ਸੰਭਾਲ: ਹੌਲਾ ਟਹਿਲਨਾ, ਯੋਗਾ, ਸਰੀਰਕ ਹਿਲ-ਜੁਲ ਬੁੱਢਾਪੇ ਦਾ ਰਸਤਾ ਸੁਖਮਈ ਬਣਾਂਦੇ ਹਨ।ਵਰਤਮਾਨ ਵਿੱਚ ਜੀਵੋ: ਨਾ ਭੂਤਕਾਲ ਦੀ ਗਿਲਟ ਨਾਲ ਫੜੇ ਰਹੋ, ਨਾ ਹੀ ਭਵਿੱਖ ਦੀ ਚਿੰਤਾ ਕਰੋ—ਇਹ ਪਲ ਹੀ ਸਭ ਕੁਝ ਹੈ।
ਸਾਹਿਤਕ ਚਿੰਤਨਬੁੱਢਾਪਾ ਸੁੱਕਾ ਪੱਤਾ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਦਰੱਖ਼ਤ ਦਾ ਉਹ ਸਵਾਲੀ ਮੌਸਮ ਹੈ ਜਦੋਂ ਉਹ ਛਾਂ ਦੇਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੁਣ ਫਲਾਂ ਦਾ ਰਸ ਹੋਰਾਂ ਨੂੰ ਚਖਾਂਦਾ ਹੈ।
ਜੋ ਚਿਹਰੇ ਉੱਪਰਰੀਆਂ ਲਕੀਰਾਂ ਨੂੰ "ਬੁੱਢੇਪੇ ਦੀਆਂ ਸਲਵੱਟਾਂ" ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ, ਉਹ ਦਰਅਸਲ ਜੀਵਨ ਕਥਾ ਦੇ ਸੋਨੇ ਦੇ ਅੱਖਰ ਹਨ।
ਇਥੇ ਇਨਸਾਨ ਉਸ ਮੌਜੂਦਗੀ ਨਾਲ ਮਿਲਦਾ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਨਾ ਦੌਲਤ ਦੀ ਭੁੱਖ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ, ਨਾ ਹੀ ਸ਼ੋਹਰਤ ਦੀ ਤ੍ਰਿਖਾ—ਕੇਵਲ ਸਾਕਸ਼ੀ ਦਾ ਰੰਗ।ਜਿਵੇਂ ਦਰਿਆ ਆਪਣੇ ਅਖੀਰਲੇ ਸਫ਼ਰ ਵਿੱਚ ਸਮੁੰਦਰ ਨਾਲ ਮਿਲਣ ਤੋਂ ਥੋੜ੍ਹਾ ਪਹਿਲਾਂ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੇਰੇ ਗੂੜ੍ਹਾ ਤੇ ਮੱਤਵਾਹੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਓਵੇਂ ਹੀ ਮਨੁੱਖ ਦਾ ਬੁੱਢਾਪਾ ਜੀਵਨ ਦੇ ਸਮੁੰਦਰ ਵਿੱਚ ਵਿਲੀਨ ਹੋਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸਭ ਤੋਂ ਸਮਝਦਾਰ ਅਤੇ ਅਨੰਦਤ ਬਣ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਰੂਪਪਿੰਡ ਦੇ ਕੋਨੇ ਵਾਲੇ ਘਰ ਵਿੱਚ ਬੈਠਾ ਸੀ ਬਾਬਾ ਜੀ। ਸਫ਼ੈਦ ਦਾਹੜੀ, ਮੱਥੇ ਉੱਤੇ ਚਮਕਦਾ ਚਿਹਰਾ, ਅੱਖਾਂ ਵਿੱਚ ਅਜਿਹੀ ਟਿਕਾਓ ਜੋ ਪੂਰੇ ਪਿੰਡ ਨੂੰ ਆਸਰਾ ਦੇ ਸਕੇ। ਬਚਪਨ ਵਿੱਚ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਮੱਥੇ 'ਤੇ ਕੇਵਲ ਖੇਤਾਂ ਦੀ ਮਿਹਨਤ ਦਾ ਪਸੀਨਾ ਹੀ ਸੀ, ਜਵਾਨੀ 'ਚ ਇਮਤਿਹਾਨ ਤੇ ਮੁਸ਼ਕਲਾਂ, ਮੱਧ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਘਰ ਦੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ। ਪਰ ਹੁਣ ਬੁੱਢਾਪੇ ਵਿੱਚ ਉਹ ਬੇਫਿਕਰੀ ਦੀ ਛਾਂ ਹੇਠ ਬੈਠੇ ਹਨ—ਵਿਚਾਰਾਂ ਦੀਆਂ ਲਹਿਰਾਂ 'ਚ ਡੁੱਬ ਕੇ। ਸਵੇਰ ਨੂੰ ਉਹ ਬਗੀਚੇ ਵਿੱਚ ਟਹਿਲਦੇ ਹਨ। ਹਰ ਪੱਤਾ, ਹਰ ਫੁੱਲ ਉਹਨਾਂ ਨਾਲ ਗੱਲਾਂ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਆਵਾਜ਼ ਲਾ ਕੇ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ—“ਆਓ ਜੀ, ਇਹ ਗੁਲਾਬ ਦੀ ਖੁਸ਼ਬੂ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰੋ। ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵੀ ਐਨੀ ਹੀ ਸੁਗੰਧੀ ਵਾਲੀ ਹੈ ਜੇ ਇਸਨੂੰ ਦਿਲ ਨਾਲ ਜੀਵੋ।”ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਬੱਚੇ ਉਹਨਾਂ ਵੱਲ ਦੌੜਦੇ ਹਨ। ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਉਹ ਕਹਾਣੀ ਸੁਣਾਉਂਦੇ, ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਪੁਰਾਣੀ ਰੁੱਝਾਨ ਦੀਆਂ ਯਾਦਾਂ, ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਹੱਸਦੇ-ਖਿਲ੍ਹਾਰਦੇ ਜੀਵਨ ਦਾ ਸਬਕ। ਉਸ ਹੱਸਣ 'ਚ ਗੂੜ੍ਹਾ ਅਨੰਦ ਹੁੰਦਾ ਹੈ—ਜਿਵੇਂ ਸਾਰੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦਾ ਰਸ ਉਹ ਇਕ-ਇਕ ਬੋਲੀ ਜਿਹੇ ਦਾਣਿਆਂ ਵਿੱਚ ਬੰਨ੍ਹ ਕੇ ਵੰਡ ਰਹੇ ਹਨ।ਇੱਕ ਦਿਨ ਪਿੰਡ ਦਾ ਇਕ ਨੌਜਵਾਨ ਮਿਲਣ ਆਇਆ। ਉਹ ਚਿੰਤਤ ਸੀ ਆਪਣੇ ਭਵਿੱਖ ਕਰਕੇ। ਬਾਬਾ ਜੀ ਨੇ ਹੌਲੀ ਮੁਸਕਰਾਹਟ ਨਾਲ ਕਿਹਾ—
“ਪੁੱਤਰ, ਜਵਾਨੀ ਦੀ ਦੌੜ ਮੇਲੇ ਵਾਂਗ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਪਰ ਬੁੱਢਾਪਾ? ਇਹ ਉਸ ਵੇਲੇ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਮੇਲੇ ਤੋਂ ਵਾਪਸ ਘਰ ਆਉਂਦੇ ਹੋ, ਥੋੜ੍ਹੀ ਥਕਾਵਟ ਨਾਲ ਪਰ ਮਨ ਵਿੱਚ ਪੂਰੇ ਮੇਲੇ ਦੀਆਂ ਯਾਦਾਂ ਦਾ ਅਨੰਦ। ਇਹ ਅਨੰਦ ਹੀ ਬੁੱਢਾਪਾ ਹੈ।”ਬਾਬਾ ਜੀ ਦਾ ਬੁੱਢਾਪਾ ਸਿਰਫ਼ ਬੈਠਣ ਦਾ ਨਾਂ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਉਹ ਸੇਵਾ ਕਰਦੇ, ਪਿੰਡ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਾਉਂਦੇ, ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਗੁਰਬਾਣੀ ਦਾ ਅਰਥ ਸਮਝਾਉਂਦੇ, ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਸਬਰ ਅਤੇ ਪਿਆਰ ਦੀ ਰਾਹੀਂ ਚੱਲਣ ਲਈ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਦੇ। ਬਾਬਾ ਜੀ ਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ 'ਚ ਯਕੀਨ ਸੀ ਕਿ ਬੁੱਢਾਪਾ ਕਿਸੇ ਸਜ਼ਾ ਦਾ ਨਾਮ ਨਹੀਂ, ਇਹ ਤਾਂ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਤੋਹਫਾ ਹੈ—ਜਿੱਥੇ ਇਨਸਾਨ ਆਪਣੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੀ ਕਿਤਾਬ ਨੂੰ ਫਿਰ ਤੋਂ ਪੜ੍ਹਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਇਸ ਵਾਰੀ ਸ਼ਾਂਤੀ ਨਾਲ, ਮੌਜਾਂ ਨਾਲ।ਬੁੱਢਾਪਾ ਦਰਅਸਲ ਉਹ ਰੁੱਤ ਹੈ ਜਦੋਂ ਇਨਸਾਨ ਖੁਦ ਦਰੱਖ਼ਤ ਵਾਂਗ ਪਰਛਾਂਵਾ ਬਣ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਹਨਾਂ ਦੀਆਂ ਸਲਵੱਟਾਂ ਵਿੱਚ ਪੀੜਾਂ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਅਨੁਭਵਾਂ ਦੀਆਂ ਸੋਹਣੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਛੁਪੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਸਕੂਨ ਦੀ ਛਾਂ, ਗਿਆਨ ਦੀ ਰੌਸ਼ਨੀ, ਤੇ ਅਨੰਦ ਦਾ ਰਸ—ਇਹ ਸਭ ਕੁਝ ਬੁੱਢਾਪਾ ਦੇ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਬਸ ਇਨਸਾਨ ਚਾਹੇ ਤਾਂ।
-
ਡਾਕਟਰ ਅਮਰਜੀਤ ਟਾਂਡਾ, ਲੇਖਕ
drtanda193@gmail.com
ਸੰਪਰਕ- 61 417271147
Disclaimer : The opinions expressed within this article are the personal opinions of the writer/author. The facts and opinions appearing in the article do not reflect the views of Babushahi.com or Tirchhi Nazar Media. Babushahi.com or Tirchhi Nazar Media does not assume any responsibility or liability for the same.