ਦੀਵਾਲੀ ਦੀ ਖਰੀਦਦਾਰੀ: AI ਟੂਲਸ ਕਾਰਨ ਸਾਈਬਰ ਧੋਖਾਧੜੀ 40% ਵਧੀ
ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ, 29 ਸਤੰਬਰ 2025 : ਦੀਵਾਲੀ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ ਨੇੜੇ ਆਉਣ ਨਾਲ ਔਨਲਾਈਨ ਖਰੀਦਦਾਰੀ ਵਿੱਚ ਤੇਜ਼ੀ ਆ ਗਈ ਹੈ, ਪਰ ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਸਾਈਬਰ ਧੋਖਾਧੜੀ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵੀ ਵੱਧ ਗਏ ਹਨ। ਸਾਈਬਰ ਸੁਰੱਖਿਆ ਕੰਪਨੀਆਂ ਅਨੁਸਾਰ, ਤਿਉਹਾਰੀ ਸੀਜ਼ਨ ਦੌਰਾਨ ਅਜਿਹੇ ਹਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ 40% ਦਾ ਵਾਧਾ ਦੇਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਧੋਖੇਬਾਜ਼ ਹੁਣ ਆਰਟੀਫੀਸ਼ੀਅਲ ਇੰਟੈਲੀਜੈਂਸ (AI) ਅਤੇ ਮਸ਼ੀਨ ਲਰਨਿੰਗ (ML) ਟੂਲਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਖਪਤਕਾਰਾਂ ਦੇ ਵਿਵਹਾਰ ਦਾ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ ਤਾਂ ਜੋ ਉਹ ਵਧੇਰੇ ਨਿੱਜੀ ਅਤੇ ਭਰੋਸੇਮੰਦ ਜਾਅਲੀ ਸੰਦੇਸ਼ ਤਿਆਰ ਕਰ ਸਕਣ।
AI ਕਿਵੇਂ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ ਧੋਖਾਧੜੀ?
ਵਿਵਹਾਰਕ ਹਮਲੇ: ਰਵਾਇਤੀ ਤਰੀਕਿਆਂ ਦੇ ਉਲਟ, ਹੁਣ ਸਾਈਬਰ ਅਪਰਾਧੀ ਸਿੱਧੇ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਨੂੰ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਬਣਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਉਹ ਤੁਹਾਡੇ ਖੋਜ ਪੈਟਰਨ, ਖਰੀਦਦਾਰੀ ਰੁਝਾਨਾਂ ਅਤੇ ਔਨਲਾਈਨ ਵਿਵਹਾਰ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਕਰਕੇ ਧੋਖੇ ਦੇ ਸੁਨੇਹੇ ਬਣਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਸ ਕਾਰਨ, ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਅਸਲੀ ਅਤੇ ਨਕਲੀ ਸੰਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਫਰਕ ਕਰਨਾ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਨਕਲੀ ਪੇਸ਼ਕਸ਼ਾਂ: ਤਿਉਹਾਰਾਂ ਦੌਰਾਨ, ਜਾਅਲੀ ਈਮੇਲ, SMS ਅਤੇ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਪੋਸਟਾਂ ਰਾਹੀਂ ਬਹੁਤ ਹੀ ਆਕਰਸ਼ਕ ਪਰ ਨਕਲੀ ਸੌਦੇ ਅਤੇ ਪੇਸ਼ਕਸ਼ਾਂ ਫੈਲਾਈਆਂ ਜਾ ਰਹੀਆਂ ਹਨ।
ਈ-ਗ੍ਰੀਟਿੰਗ ਕਾਰਡ ਅਤੇ ਮੋਬਾਈਲ ਟਰੋਜਨ: ਈ-ਗ੍ਰੀਟਿੰਗ ਕਾਰਡਾਂ ਵਿੱਚ ਛੁਪੇ ਮਾਲਵੇਅਰ ਜਾਂ ਟਰੋਜਨ ਮੋਬਾਈਲ ਡਿਵਾਈਸਾਂ ਨੂੰ ਹੈਕ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਪੈਸੇ ਦੀ ਮੰਗ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ।
ਬਚਾਅ ਦੇ ਤਰੀਕੇ
ਸਾਈਬਰ ਸੁਰੱਖਿਆ ਮਾਹਿਰਾਂ ਨੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਸਾਵਧਾਨ ਰਹਿਣ ਦੀ ਸਲਾਹ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਅਜਿਹੇ ਘੁਟਾਲਿਆਂ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ ਕੁਝ ਸੁਰੱਖਿਆ ਉਪਾਅ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਅਨੁਸਾਰ ਹਨ:
ਅਣਜਾਣ ਲਿੰਕਾਂ ਜਾਂ ਈਮੇਲਾਂ 'ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਨਾ ਕਰੋ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਉਹ ਜੋ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਛੋਟਾਂ ਜਾਂ ਤੋਹਫ਼ਿਆਂ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਸ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ।
UPI ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਵੀ ਔਨਲਾਈਨ ਭੁਗਤਾਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, ਪ੍ਰਾਪਤਕਰਤਾ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਜ਼ਰੂਰ ਕਰੋ।
ਆਪਣੇ ਡਿਵਾਈਸ 'ਤੇ ਐਂਟੀਵਾਇਰਸ ਅਤੇ ਮੋਬਾਈਲ ਸੁਰੱਖਿਆ ਐਪਸ ਇੰਸਟਾਲ ਰੱਖੋ।
ਜਨਤਕ Wi-Fi ਨੈੱਟਵਰਕ 'ਤੇ ਵਿੱਤੀ ਲੈਣ-ਦੇਣ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਰਹੇਜ਼ ਕਰੋ।
ਅਣਜਾਣ ਨੰਬਰਾਂ ਤੋਂ ਆਏ ਈ-ਕਾਰਡ ਜਾਂ ਫਾਈਲਾਂ ਨੂੰ ਡਾਊਨਲੋਡ ਨਾ ਕਰੋ, ਕਿਉਂਕਿ ਉਹਨਾਂ ਵਿੱਚ ਮਾਲਵੇਅਰ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ।