Afghanistan : 6.0 ਦੇ ਭੂਚਾਲ ਨੇ ਮਚਾਈ ਤਬਾਹੀ, ਵਧਿਆ ਮੌਤਾਂ ਦਾ ਅੰਕੜਾ, ਜਾਣੋ ਕਿੰਨਾ ਹੋਇਆ?
ਬਾਬੂਸ਼ਾਹੀ ਬਿਊਰੋ
ਕਾਬੁਲ/ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ : ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਇੱਕ ਵਾਰ ਫਿਰ ਵਿਨਾਸ਼ਕਾਰੀ ਭੂਚਾਲ ਨਾਲ ਦਹਿਲ ਗਿਆ ਹੈ। ਅਮਰੀਕੀ ਭੂ-ਵਿਗਿਆਨਕ ਸਰਵੇਖਣ (USGS) ਅਨੁਸਾਰ, ਐਤਵਾਰ ਦੇਰ ਰਾਤ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਸਰਹੱਦ ਨੇੜੇ ਪੂਰਬੀ ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ 6.0 ਦੀ ਤੀਬਰਤਾ ਦਾ ਇੱਕ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਭੂਚਾਲ ਆਇਆ, ਜਿਸ ਨੇ ਭਾਰੀ ਤਬਾਹੀ ਮਚਾਈ ।
ਇਸ ਭਿਆਨਕ ਤਬਾਹੀ ਵਿੱਚ ਮਰਨ ਵਾਲਿਆਂ ਦਾ ਅੰਕੜਾ ਵੱਧ ਕੇ 800 ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ ਅਤੇ 1500 ਤੋਂ ਵੱਧ ਲੋਕ ਜ਼ਖਮੀ ਹੋਏ ਹਨ । ਦੱਸ ਦਈਏ ਕਿ ਮੌਤ ਦਾ ਅੰਕੜਾ ਲਗਾਤਾਰ ਵੱਧਦਾ ਜਾਂ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਕਈ ਇਲਾਕਿਆਂ ਵਿੱਚ ਭਾਰੀ ਨੁਕਸਾਨ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਭੂਚਾਲ ਦੇ ਝਟਕੇ ਇੰਨੇ ਤੇਜ਼ ਸਨ ਕਿ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਅਸਰ ਭਾਰਤ ਦੇ ਦਿੱਲੀ-ਐਨਸੀਆਰ ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਕਈ ਇਲਾਕਿਆਂ ਤੱਕ ਮਹਿਸੂਸ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।
ਕੀ ਹੋਇਆ ਅਤੇ ਕਿੱਥੇ ਮਚੀ ਤਬਾਹੀ?
ਇਹ ਵਿਨਾਸ਼ਕਾਰੀ ਭੂਚਾਲ ਐਤਵਾਰ ਨੂੰ ਸਥਾਨਕ ਸਮੇਂ ਅਨੁਸਾਰ ਰਾਤ 11:47 ਵਜੇ ਆਇਆ । USGS ਮੁਤਾਬਕ, ਇਸ ਦਾ ਕੇਂਦਰ (Epicenter) ਪੂਰਬੀ ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਦੇ ਨੰਗਰਹਾਰ ਸੂਬੇ ਵਿੱਚ ਜਲਾਲਾਬਾਦ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਨੇੜੇ ਸੀ ਅਤੇ ਇਸ ਦੀ ਡੂੰਘਾਈ ਜ਼ਮੀਨ ਤੋਂ ਸਿਰਫ਼ 8 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਹੇਠਾਂ ਸੀ ।
ਘੱਟ ਡੂੰਘਾਈ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਇਸ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਅਤੇ ਵਿਨਾਸ਼ਕਾਰੀ ਸਮਰੱਥਾ ਕਈ ਗੁਣਾ ਵੱਧ ਗਈ। ਇਸ ਭੂਚਾਲ ਤੋਂ ਠੀਕ 20 ਮਿੰਟ ਬਾਅਦ, ਉਸੇ ਇਲਾਕੇ ਵਿੱਚ 4.5 ਦੀ ਤੀਬਰਤਾ ਦਾ ਇੱਕ ਹੋਰ ਝਟਕਾ ਮਹਿਸੂਸ ਕੀਤਾ ਗਿਆ, ਜਿਸ ਦੀ ਡੂੰਘਾਈ 10 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਸੀ।
ਭੂਚਾਲ ਦੀ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਤੋਂ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲ ਹੈ ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ
ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਭੂਚਾਲ ਦੇ ਲਿਹਾਜ਼ ਨਾਲ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਹੀ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ ਅਤੇ ਇੱਥੇ ਅਕਸਰ ਭੂਚਾਲ ਆਉਂਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਭਾਰੀ ਤਬਾਹੀ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣਦੇ ਹਨ।
1. ਇੱਕ ਮਹੀਨੇ ਵਿੱਚ ਪੰਜਵਾਂ ਭੂਚਾਲ: ਇਹ ਪਿਛਲੇ ਇੱਕ ਮਹੀਨੇ ਵਿੱਚ ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਆਇਆ ਪੰਜਵਾਂ ਵੱਡਾ ਭੂਚਾਲ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ 27 ਅਗਸਤ (5.4), 17 ਅਗਸਤ (4.9), 13 ਅਗਸਤ (4.2), ਅਤੇ 8 ਅਗਸਤ (4.3) ਨੂੰ ਵੀ ਭੂਚਾਲ ਦੇ ਝਟਕੇ ਮਹਿਸੂਸ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ।
2. 2023 ਦੀਆਂ ਦਰਦਨਾਕ ਯਾਦਾਂ: ਇਹ ਭੂਚਾਲ ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ 7 ਅਕਤੂਬਰ, 2023 ਦੀਆਂ ਦਰਦਨਾਕ ਯਾਦਾਂ ਵੀ ਤਾਜ਼ਾ ਕਰ ਗਿਆ, ਜਦੋਂ 6.3 ਤੀਬਰਤਾ ਦੇ ਭੂਚਾਲ ਨੇ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਤਬਾਹੀ ਮਚਾ ਦਿੱਤੀ ਸੀ । ਉਸ ਆਪਦਾ ਵਿੱਚ ਤਾਲਿਬਾਨ ਸਰਕਾਰ ਅਨੁਸਾਰ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ 4,000 ਲੋਕ ਮਾਰੇ ਗਏ ਸਨ, ਜਦਕਿ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਨੇ ਇਹ ਅੰਕੜਾ ਲਗਭਗ 1,500 ਦੱਸਿਆ ਸੀ ।
ਕਿਵੇਂ ਮਾਪੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਭੂਚਾਲ ਦੀ ਤੀਬਰਤਾ?
ਭੂਚਾਲ ਦੀ ਤੀਬਰਤਾ ਮਾਪਣ ਲਈ 'ਰਿਕਟਰ ਸਕੇਲ' (Richter Scale) ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਰਿਕਟਰ ਮੈਗਨੀਟਿਊਡ ਟੈਸਟ ਸਕੇਲ ਵੀ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ।
1. ਇਹ ਸਕੇਲ ਭੂਚਾਲ ਦੇ ਕੇਂਦਰ ਤੋਂ ਨਿਕਲਣ ਵਾਲੀ ਊਰਜਾ ਦੀ ਤੀਬਰਤਾ ਨੂੰ 1 ਤੋਂ 9 ਤੱਕ ਦੇ ਅੰਕਾਂ ਵਿੱਚ ਮਾਪਦਾ ਹੈ।
2. ਸਕੇਲ 'ਤੇ ਹਰ ਇੱਕ ਅੰਕ ਵਧਣ ਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਕਿ ਭੂਚਾਲ ਦੀ ਤੀਬਰਤਾ 10 ਗੁਣਾ ਵੱਧ ਗਈ ਹੈ। ਇਸੇ ਤੀਬਰਤਾ ਨਾਲ ਭੂਚਾਲ ਦੇ ਝਟਕਿਆਂ ਦੀ ਭਿਆਨਕਤਾ ਦਾ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਲਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।