ਧਰਤੀ ਦੀ ਪੇਪੜੀ ਵਿੱਚ ਹਾਈਡ੍ਰੋਜਨ ਭੰਡਾਰ
ਵਿਜੈ ਗਰਗ
ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਧਰਤੀ ਦੀ ਪੇਪੜੀ ਵਿੱਚ ਹਾਈਡ੍ਰੋਜਨ ਦੇ ਵੱਡੇ ਭੰਡਾਰ ਛੁਪੇ ਹੋਏ ਹਨ, ਅਤੇ ਜੇਕਰ ਅਸੀਂ ਇਸ ਗੈਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨ ਦਾ ਇੱਕ ਭਰੋਸੇਯੋਗ ਤਰੀਕਾ ਲੱਭ ਲਈਏ, ਤਾਂ ਸਾਡੀਆਂ ਊਰਜਾ ਦੀਆਂ ਜ਼ਰੂਰਤਾਂ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਲਈ ਪੂਰੀਆਂ ਹੋ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ। ਵਰਤਮਾਨ ਵਿੱਚ, ਦੁਨੀਆ ਬਾਲਣ ਸਰੋਤ ਵਜੋਂ ਹਾਈਡ੍ਰੋਜਨ ਗੈਸ 'ਤੇ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਨਿਰਭਰ ਹੈ, ਅਤੇ ਇਸਨੂੰ ਸੰਤੁਲਿਤ ਕਾਰਬਨ ਨਿਕਾਸ ਟੀਚਿਆਂ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਣ ਲਈ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਖੋਜਕਰਤਾ ਧਰਤੀ ਦੀ ਪੇਪੜੀ ਵਿੱਚ ਫਸੇ ਗੈਸ ਦੇ ਵਿਸ਼ਾਲ ਭੰਡਾਰਾਂ ਨੂੰ ਲੱਭਣ ਦੇ ਤਰੀਕਿਆਂ 'ਤੇ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ ਇਨ੍ਹਾਂ ਭੰਡਾਰਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਅਸੀਂ 170,000 ਸਾਲਾਂ ਲਈ ਆਪਣੀਆਂ ਹਾਈਡ੍ਰੋਜਨ ਊਰਜਾ ਜ਼ਰੂਰਤਾਂ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ। ਇਸਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਕਿ ਸਾਨੂੰ ਹਾਈਡ੍ਰੋਜਨ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਲਈ ਹਾਈਡ੍ਰੋਕਾਰਬਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਹੀਂ ਕਰਨੀ ਪੈਂਦੀ, ਜੋ ਕਾਰਬਨ ਡਾਈਆਕਸਾਈਡ ਦੇ ਨਿਕਾਸ ਵਿੱਚ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਭੂ-ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਨੇ ਹੀਲੀਅਮ ਗੈਸ ਦੀ ਸਫਲਤਾਪੂਰਵਕ ਖੋਜ ਕਰਨ ਲਈ ਇੱਕ ਰਣਨੀਤੀ ਤਿਆਰ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਹੁਣ ਹਾਈਡ੍ਰੋਜਨ ਗੈਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਲਈ ਵੀ ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਤਰੀਕਾ ਅਪਣਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਹਾਈਡ੍ਰੋਜਨ ਗੈਸ ਉਦੋਂ ਬਣਦੀ ਹੈ ਜਦੋਂ ਪਾਣੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਚੱਟਾਨਾਂ ਦੇ ਸੰਪਰਕ ਵਿੱਚ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ਜੋ ਲੋਹੇ ਨਾਲ ਭਰਪੂਰ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ਜਾਂ ਰੇਡੀਓਐਕਟਿਵ ਤੱਤ ਰੱਖਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਸਦੇ ਲਈ, ਤਾਪਮਾਨ, ਦਬਾਅ ਅਤੇ ਸਮਾਂ ਵਰਗੇ ਕੁਝ ਹੋਰ ਮਾਪਦੰਡ ਵੀ ਪੂਰੇ ਕਰਨੇ ਪੈਣਗੇ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰੇ ਕਾਰਕਾਂ 'ਤੇ ਵਿਚਾਰ ਕਰਕੇ ਅਤੇ ਧਰਤੀ 'ਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਦਾ ਨਕਸ਼ਾ ਬਣਾ ਕੇ, ਖੋਜਕਰਤਾ ਇਸ ਸਿੱਟੇ 'ਤੇ ਪਹੁੰਚੇ ਹਨ ਕਿ ਜ਼ਮੀਨ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰਾ ਹਾਈਡ੍ਰੋਜਨ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਜਿਸਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਮਾਲੀ ਦੇ ਬੌਰਾਕੇਬੋਗੀ ਸਾਈਟ 'ਤੇ ਵੀ ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕੁਦਰਤੀ ਹਾਈਡ੍ਰੋਜਨ ਪੈਦਾ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਬੌਰਾਕੇਬੋਗੋ ਦੇ ਵਸਨੀਕ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਲੋਕ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਹਾਈਡ੍ਰੋਜਨ ਗੈਸ ਸਾੜ ਕੇ ਬਿਜਲੀ ਪੈਦਾ ਕੀਤੀ। ਇਸ ਗੈਸ ਦੀ ਖੋਜ 1987 ਵਿੱਚ ਹੋਈ ਸੀ ਜਦੋਂ ਪਿੰਡ ਦੇ ਖੂਹ ਵਿੱਚੋਂ ਬੁਲਬੁਲੇ ਨਿਕਲਣੇ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਏ ਸਨ। ਅਗਲੀ ਚੁਣੌਤੀ ਕੁਦਰਤੀ ਹਾਈਡ੍ਰੋਜਨ ਦੇ ਸਰੋਤ ਲੱਭਣ ਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਸਾਲ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਇੱਕ ਅਧਿਐਨ ਵਿੱਚ, ਖੋਜਕਰਤਾਵਾਂ ਨੇ ਸੁਝਾਅ ਦਿੱਤਾ ਸੀ ਕਿ ਦੁਨੀਆ ਦੀਆਂ ਪਹਾੜੀ ਸ਼੍ਰੇਣੀਆਂ, ਜੋ ਕਿ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਟੈਕਟੋਨਿਕ ਪਲੇਟਾਂ ਦੇ ਧੱਕਣ ਅਤੇ ਖਿੱਚਣ ਨਾਲ ਬਣੀਆਂ ਹਨ, ਵਿੱਚ ਹਾਈਡ੍ਰੋਜਨ ਦੇ ਵਿਸ਼ਾਲ ਭੰਡਾਰ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਹਾਈਡ੍ਰੋਜਨ ਅੱਜ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸਰੋਤ ਹੈ। ਦੁਨੀਆ ਨੂੰ ਪੋਸ਼ਣ ਦੇਣ ਲਈ ਖਾਦ ਉਤਪਾਦਨ ਵਿੱਚ ਇਸਦੀ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਮੰਗ ਹੈ। ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਗੈਸ ਦੀ ਮੰਗ ਵਧਣ ਦੀ ਉਮੀਦ ਹੈ, ਜੋ 2022 ਵਿੱਚ 90 ਮਿਲੀਅਨ ਮੀਟ੍ਰਿਕ ਟਨ ਤੋਂ ਵੱਧ ਕੇ 2050 ਤੱਕ 540 ਮਿਲੀਅਨ ਮੀਟ੍ਰਿਕ ਟਨ ਹੋ ਜਾਵੇਗੀ। ਹਾਈਡ੍ਰੋਜਨ ਬਣਾਉਣ ਦੇ ਨਕਲੀ ਤਰੀਕੇ ਉਪਲਬਧ ਹਨ, ਪਰ ਇਹ ਮਹਿੰਗੇ ਹਨ ਅਤੇ ਕਾਰਬਨ ਸੰਤੁਲਿਤ ਨਹੀਂ ਹਨ। ਕੁਦਰਤੀ ਹਾਈਡ੍ਰੋਜਨ ਦੀ ਖੋਜ ਲਈ ਬਹੁਤ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਬਾਕੀ ਹੈ, ਪਰ ਇਹ ਖੋਜ ਇਹ ਸਪੱਸ਼ਟ ਕਰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਸਾਫ਼ ਊਰਜਾ ਭਵਿੱਖ ਲਈ ਹਾਈਡ੍ਰੋਜਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਇੱਕ ਵਿਹਾਰਕ ਵਿਕਲਪ ਹੈ।
ਵਿਜੈ ਗਰਗ ਰਿਟਾਇਰਡ ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਐਜੂਕੇਸ਼ਨਲ ਕਾਲਮਨਵੀਸ਼ ਮਲੋਟ ਪੰਜਾਬ
-
ਵਿਜੈ ਗਰਗ, ਰਿਟਾਇਰਡ ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਐਜੂਕੇਸ਼ਨਲ ਕਾਲਮਨਵੀਸ਼ ਮਲੋਟ ਪੰਜਾਬ
vkmalout@gmail.com
Disclaimer : The opinions expressed within this article are the personal opinions of the writer/author. The facts and opinions appearing in the article do not reflect the views of Babushahi.com or Tirchhi Nazar Media. Babushahi.com or Tirchhi Nazar Media does not assume any responsibility or liability for the same.