ਅਸਮਾਨ ਦੇ ਸਾਡੇ ਹਿੱਸੇ ਦੀ ਭਾਲ ਜਾਰੀ ਹੈ।

ਵਿਜੇ ਗਰਗ 

ਸਵੈ-ਨਿਰਭਰਤਾ ਆਪਣੇ ਆਪ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਗੁਣ ਹੈ, ਜੋ ਇੱਕ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਆਤਮ-ਨਿਰਭਰ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸਨੂੰ ਮਾਨਸਿਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵੀ ਮਜ਼ਬੂਤ ​​ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਵਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਤੋਂ, ਵਿੱਤੀ ਸਮਾਵੇਸ਼ ਸਿਰਫ਼ ਆਪਣੇ ਪੈਰਾਂ 'ਤੇ ਖੜ੍ਹੇ ਹੋਣ ਬਾਰੇ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਇਹ ਆਰਥਿਕ ਸਵੈ-ਨਿਰਭਰਤਾ, ਆਜ਼ਾਦੀ, ਸੁਰੱਖਿਆ ਅਤੇ ਸ਼ਕਤੀ ਬਾਰੇ ਹੈ ਜੋ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਜੀਵਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਭਾਈਚਾਰਿਆਂ, ਸਮਾਜ ਅਤੇ ਆਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਪੀੜ੍ਹੀਆਂ ਨੂੰ ਬਦਲ ਸਕਦੀ ਹੈ।

ਖੈਰ, ਔਰਤਾਂ ਦਾ ਘਰ ਦੀਆਂ ਚਾਰ ਦੀਵਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਸੀਮਤ ਰਹਿਣਾ ਅਤੇ ਸਿਰਫ਼ ਖਾਣਾ ਪਕਾਉਣਾ ਬੀਤੇ ਦੀ ਗੱਲ ਹੈ। ਘਰ ਅਤੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ ਕਰਨ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ, ਆਧੁਨਿਕ ਔਰਤ ਪਰਿਵਾਰਕ ਆਮਦਨ ਵਧਾਉਣ ਲਈ ਮਰਦ ਦੇ ਮੋਢੇ ਨਾਲ ਮੋਢਾ ਜੋੜ ਕੇ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ। ਵੱਖ-ਵੱਖ ਖੇਤਰਾਂ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਨਿੱਜੀ ਅਤੇ ਸਰਕਾਰੀ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਸੇਵਾ ਕਰਨ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ, ਅੱਜ ਅਜਿਹੀਆਂ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਕੋਈ ਕਮੀ ਨਹੀਂ ਹੈ ਜੋ ਨੌਕਰੀ ਕਰਨ ਦੀ ਬਜਾਏ ਸਵੈ-ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਦੀ ਇੱਛਾ ਰੱਖਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਹ ਔਰਤਾਂ ਵੱਡੇ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਦੀਆਂ ਉੱਚ ਯੋਗਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਔਰਤਾਂ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦੀਆਂ ਪਰ ਕਿਸੇ ਛੋਟੇ ਪਿੰਡ ਜਾਂ ਕਸਬੇ ਦੀਆਂ ਹੋ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਵੱਖਰਾ ਕਰਨ ਦਾ ਜਨੂੰਨ ਹੈ।

ਸਵੈ-ਨਿਰਭਰਤਾ ਦੇ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਮਹਿਲਾ ਸਸ਼ਕਤੀਕਰਨ ਦਾ ਸਬੂਤ ਨੀਤੀ ਆਯੋਗ ਦੇ ਮਹਿਲਾ ਉੱਦਮਤਾ ਪਲੇਟਫਾਰਮ, ਟ੍ਰਾਂਸ ਯੂਨੀਅਨ ਅਤੇ ਮਾਈਕ੍ਰੋਸੇਵ ਕੰਸਲਟਿੰਗ ਦੁਆਰਾ ਸਾਂਝੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਤਿਆਰ ਕੀਤੀ ਗਈ ਨਵੀਨਤਮ ਰਿਪੋਰਟ ਤੋਂ ਮਿਲਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਵਿੱਤੀ ਪ੍ਰਗਤੀ ਅਤੇ ਕ੍ਰੈਡਿਟ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਵਿੱਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਵਾਧੇ ਦੇ ਤੱਥ ਨੂੰ ਉਜਾਗਰ ਕਰਦੀ ਹੈ।

ਅਸਮਾਨ ਨੂੰ ਛੂਹਣ ਦੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਲੇਰ ਸੁਪਨਿਆਂ ਵਿੱਚ ਰੰਗਾਂ ਦੀ ਸਤਰੰਗੀ ਪੀਂਘ ਜੋੜਨ ਦਾ ਸਿਹਰਾ ਕਾਫ਼ੀ ਹੱਦ ਤੱਕ ਉਨ੍ਹਾਂ ਯੋਜਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜੋ ਉੱਦਮਤਾ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਕਰਨ ਦੀਆਂ ਇੱਛਾਵਾਂ ਰੱਖਦੀਆਂ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਬੈਂਕਿੰਗ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਨਾਲ ਜੋੜ ਕੇ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕਰਜ਼ਾ ਸਹੂਲਤਾਂ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਕੇ ਸਵੈ-ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਦੇ ਮੌਕੇ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮਦਦਗਾਰ ਸਾਬਤ ਹੋ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹਨ ਜਨ ਧਨ ਯੋਜਨਾ, ਮਹਿਲਾ ਉੱਦਮੀ ਮੁਦਰਾ ਯੋਜਨਾ, ਸਟੈਂਡ-ਅੱਪ ਇੰਡੀਆ ਅਤੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਪ੍ਰਮੋਸ਼ਨ ਯੋਜਨਾ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ, ਮਾਈਕ੍ਰੋਫਾਈਨੈਂਸ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਅਤੇ ਮਹਿਲਾ-ਕੇਂਦ੍ਰਿਤ ਭੀੜ ਫੰਡਿੰਗ ਪਲੇਟਫਾਰਮ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਗ੍ਰਾਮੀਣ ਫਾਊਂਡੇਸ਼ਨ ਇੰਡੀਆ, ਮਿਲਾਪ, ਆਦਿ ਵੀ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਸਵੈ-ਨਿਰਭਰ ਬਣਾਉਣ ਦੇ ਇਸ ਉੱਤਮ ਯਤਨ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਨ ਲਈ ਅੱਗੇ ਆ ਰਹੇ ਹਨ।

ਇਹ ਦ੍ਰਿਸ਼ ਆਧੁਨਿਕ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਗਤੀਸ਼ੀਲ ਸੋਚ ਦਾ ਸਪੱਸ਼ਟ ਸੰਕੇਤ ਹੈ, ਜੋ ਵਿੱਤੀ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਵਿੱਚ ਖੁਦਮੁਖਤਿਆਰੀ ਦੀ ਵਕਾਲਤ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਰਿਪੋਰਟ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਪਿਛਲੇ ਪੰਜ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਕਰਜ਼ਾ ਲੈਣ ਵਾਲੀਆਂ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਤਿੰਨ ਗੁਣਾ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਔਰਤਾਂ ਵਿੱਚੋਂ, 60 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਪੇਂਡੂ ਜਾਂ ਅਰਧ-ਸ਼ਹਿਰੀ ਖੇਤਰਾਂ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਹਨ; ਇਹ ਸਮਾਜਿਕ ਅਤੇ ਆਰਥਿਕ ਵਿਕਾਸ ਦੇ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਤੋਂ ਜ਼ਰੂਰ ਇੱਕ ਸੁਹਾਵਣਾ ਸੰਕੇਤ ਹੈ।

ਬਿਨਾਂ ਸ਼ੱਕ, ਬੈਂਕਿੰਗ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਵਿੱਚ ਡਿਜੀਟਲ ਭੁਗਤਾਨਾਂ ਨੇ ਔਰਤਾਂ ਲਈ ਕਰਜ਼ੇ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਕਰਨਾ ਆਸਾਨ ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਵਪਾਰਕ ਉਦੇਸ਼ਾਂ ਲਈ ਲਏ ਗਏ ਕਰਜ਼ਿਆਂ ਵਿੱਚ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਭਾਗੀਦਾਰੀ ਵਿੱਚ 14 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਉਹ ਨਿਯਮਿਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਆਪਣਾ ਕ੍ਰੈਡਿਟ ਸਕੋਰ ਵੀ ਚੈੱਕ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ। ਇੰਨਾ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਨੈਸ਼ਨਲ ਸਟਾਕ ਐਕਸਚੇਂਜ ਦੀ ਪਿਛਲੀ ਰਿਪੋਰਟ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਦੇਸ਼ ਦੇ ਸਟਾਕ ਮਾਰਕੀਟ ਵਿੱਚ ਹਰ ਚੌਥਾ ਨਿਵੇਸ਼ਕ ਇੱਕ ਔਰਤ ਹੈ।

ਵਿੱਤੀ ਸਵੈ-ਨਿਰਭਰਤਾ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਆਰਥਿਕ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦਿੰਦੀ ਹੈ ਸਗੋਂ ਪੁਰਾਣੀਆਂ ਰੂੜ੍ਹੀਵਾਦੀ ਧਾਰਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਚੁਣੌਤੀ ਦੇ ਕੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਨਿਯਮਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਬਦਲਦੀ ਹੈ। ਦਰਅਸਲ, ਵਿੱਤੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਅਤੇ ਆਤਮ-ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਵਿਚਕਾਰ ਇੱਕ ਨੇੜਲਾ ਸਬੰਧ ਹੈ। ਅਧਿਐਨਾਂ ਤੋਂ ਪਤਾ ਲੱਗਾ ਹੈ ਕਿ ਜਦੋਂ ਔਰਤਾਂ ਵਿੱਤੀ ਸਰੋਤਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਕੰਟਰੋਲ ਅਤੇ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ, ਤਾਂ ਇਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਵੈ-ਮਾਣ ਨੂੰ ਵਧਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਉਸਨੂੰ ਇਹ ਜਾਣ ਕੇ ਚੰਗਾ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਆਪਣੇ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ਲਈ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਸੁਰੱਖਿਆ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਜੀਵਨ ਦੇ ਹੋਰ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਵਧਾਉਂਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕਰੀਅਰ ਅਤੇ ਰਿਸ਼ਤੇ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।

ਇਸ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ, ਗਿਣਤੀ ਦੇ ਆਧਾਰ 'ਤੇ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਅੱਧੀ ਆਬਾਦੀ ਦਾ ਕੁੱਲ ਘਰੇਲੂ ਉਤਪਾਦ  ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਅਜੇ ਵੀ ਸਿਰਫ 18 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਹੈ। ਇਸਦਾ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਕਾਰਨ ਲੋੜੀਂਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੀ ਘਾਟ ਹੈ। ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਅਕਸਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੈੱਟਵਰਕਾਂ ਅਤੇ ਸਲਾਹਕਾਰਾਂ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਦੀ ਘਾਟ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਜੋ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕਾਰੋਬਾਰਾਂ ਨੂੰ ਵਧਾਉਣ ਲਈ ਜ਼ਰੂਰੀ ਸਮਝੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਕਾਰੋਬਾਰੀ ਰਜਿਸਟ੍ਰੇਸ਼ਨ, ਜਾਇਦਾਦ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰ ਅਤੇ ਲਾਇਸੈਂਸ ਵਰਗੇ ਕਾਨੂੰਨੀ ਮੁੱਦਿਆਂ ਦੇ ਨਾਲ, ਤਕਨੀਕੀ ਸਰੋਤਾਂ ਅਤੇ ਡਿਜੀਟਲ ਸਾਧਨਾਂ ਦੀ ਘਾਟ ਵੀ ਇੱਕ ਵੱਡੀ ਸਮੱਸਿਆ ਵਜੋਂ ਉੱਭਰਦੀ ਹੈ। ਸਮਾਜਿਕ ਦਬਾਅ, ਉੱਚੀਆਂ ਉਮੀਦਾਂ ਅਤੇ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਹੁਨਰ ਅਤੇ ਲੀਡਰਸ਼ਿਪ ਯੋਗਤਾਵਾਂ 'ਤੇ ਉਠਾਏ ਗਏ ਸਵਾਲ ਵੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬਿਨਾਂ ਝਿਜਕ ਅੱਗੇ ਵਧਣ ਤੋਂ ਰੋਕਦੇ ਹਨ।

ਬਿਨਾਂ ਸ਼ੱਕ, ਔਰਤਾਂ ਪ੍ਰਤੀ ਸਮਾਜ ਦਾ ਰਵੱਈਆ ਬਹੁਤ ਹੱਦ ਤੱਕ ਬਦਲ ਗਿਆ ਹੈ ਪਰ ਸਮਾਨਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਅਜੇ ਵੀ ਬਹੁਤ ਲੰਮਾ ਸਫ਼ਰ ਤੈਅ ਕਰਨਾ ਬਾਕੀ ਹੈ। ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਮੁਦਰਾ ਫੰਡ (IMF) ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਜੇਕਰ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਕਿਰਤ ਸ਼ਕਤੀ ਵਿੱਚ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਭਾਗੀਦਾਰੀ ਮਰਦਾਂ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ GDP 27 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਤੱਕ ਵਧ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਢੁਕਵੇਂ ਮੌਕੇ ਅਤੇ ਸਰੋਤ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੇ ਜਾਣ, ਤਾਂ ਔਰਤਾਂ ਯਕੀਨੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਆਰਥਿਕਤਾ ਵਿੱਚ ਫੈਸਲਾਕੁੰਨ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਉਣ ਦੇ ਯੋਗ ਹੋਣਗੀਆਂ।