ਜ਼ਹਿਰੀਲੀ ਹਵਾ ਹਰ ਸਾਲ 15 ਲੱਖ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਜਾਨ ਲੈ ਰਹੀ ਹੈ
ਵਿਜੈ ਗਰਗ
ਦੇਸ਼ ਭਰ ਵਿੱਚ ਵੱਧ ਰਹੇ ਹਵਾ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਦੇ ਮਾੜੇ ਪ੍ਰਭਾਵਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਹੋਰ ਭਿਆਨਕ ਤਸਵੀਰ ਸਾਹਮਣੇ ਆਈ ਹੈ। ਇੱਕ ਨਵੇਂ ਅਧਿਐਨ ਨੇ ਦਿਖਾਇਆ ਹੈ ਕਿ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਮੌਤ ਦਰ ਪ੍ਰਤੀ ਘਣ ਮੀਟਰ ਹਵਾ ਵਿੱਚ ਪੀਐਮ 2.5 ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਕ ਕਣਾਂ ਦੇ ਸਾਲਾਨਾ ਪੱਧਰ ਵਿੱਚ ਹਰ 10 ਮਾਈਕ੍ਰੋਗ੍ਰਾਮ ਵਾਧੇ ਲਈ 8.6 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਵਧੀ ਹੈ। ਇਹ ਅਧਿਐਨ ਵੱਕਾਰੀ ਖੋਜ ਜਰਨਲ ਲੈਂਸੇਟ ਪਲੈਨੇਟਰੀ ਹੈਲਥ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਇਸ ਵਿਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਵਿਸ਼ਵ ਸਿਹਤ ਸੰਗਠਨ ਦੁਆਰਾ ਸਿਫ਼ਾਰਿਸ਼ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਾਲਾਨਾ ਔਸਤ 5 ਮਾਈਕ੍ਰੋਗ੍ਰਾਮ ਪ੍ਰਤੀ ਘਣ ਮੀਟਰ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪੀਐਮ 2.5 ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਪੱਧਰ ਵਾਲੇ ਵਾਤਾਵਰਣ ਵਿੱਚ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਸੰਪਰਕ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਤੀ ਸਾਲ 15 ਲੱਖ ਮੌਤਾਂ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣਦਾ ਹੈ। ਅਧਿਐਨ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਇਹ ਵੀ ਦਰਸਾਉਂਦੇ ਹਨ ਕਿ ਭਾਰਤ ਦੀ ਲਗਭਗ ਪੂਰੀ ਆਬਾਦੀ (140 ਕਰੋੜ ਲੋਕ) ਅਜਿਹੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਦਾ ਪੱਧਰ ਡਬਲਿਊ ਐਚ ਓਦੁਆਰਾ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕੀਤੇ ਗਏ ਪੀਐਮ 2.5 ਗਾੜ੍ਹਾਪਣ ਪੱਧਰ ਤੋਂ ਵੱਧ ਹੈ। ਡਾ. ਸੁਗੰਤੀ ਜਗਨਾਥਨ, ਸੈਂਟਰ ਫਾਰ ਹੈਲਥ ਐਨਾਲਿਟਿਕਸ ਰਿਸਰਚ ਐਂਡ ਟਰੈਂਡਸ (ਚਾਰਟ), ਅਸ਼ੋਕਾ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ (ਹਰਿਆਣਾ) ਦੀ ਖੋਜਕਾਰ।ਇਸ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਾਲਾਨਾ ਪੀਐਮ 2.5 ਦਾ ਉੱਚ ਪੱਧਰ ਦੇਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਮੌਤ ਦਰ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਇਹ ਸਥਿਤੀ ਸਿਰਫ਼ ਉਨ੍ਹਾਂ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਤੱਕ ਸੀਮਤ ਨਹੀਂ ਹੈ ਜੋ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਲਈ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹਨ। ਇਸ ਲਈ, ਇਹ ਸਿੱਟਾ ਇਸ ਸਮੱਸਿਆ ਦਾ ਹੱਲ ਸਿਰਫ਼ ਸੁਝਾਵਾਂ ਨਾਲ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਯੋਜਨਾਬੱਧ ਢੰਗ ਨਾਲ ਲੱਭਣ ਦੀ ਲੋੜ ਦਾ ਸੰਕੇਤ ਹੈ। ਅਧਿਐਨ ਵਿਚ ਪਾਇਆ ਗਿਆ ਕਿ ਹਵਾ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਦੇ ਹੇਠਲੇ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਵੀ ਖ਼ਤਰਾ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਦੇਸ਼ ਭਰ ਵਿੱਚ ਹਵਾ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਦੇ ਪੱਧਰ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣ ਦੀ ਲੋੜ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਪਿਛਲੇ ਅਧਿਐਨਾਂ ਦੇ ਉਲਟ, ਇਹ ਅਧਿਐਨ ਏਪੀਐਮ 2.5 ਦਾ ਐਕਸਪੋਜ਼ਰ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਸਪੈਟੀਓਟੇਮਪੋਰਲ ਮਾਡਲਾਂ ਤੋਂ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਸਾਰੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ ਵਿੱਚ ਰਿਪੋਰਟ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਸਾਲਾਨਾ ਮੌਤ ਦਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਅਧਿਐਨ ਦੀ ਮਿਆਦ (2009 ਤੋਂ 2019) ਦੇ ਦੌਰਾਨ, ਸਾਰੀਆਂ ਮੌਤਾਂ ਦਾ 25 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ (ਲਗਭਗ 15 ਲੱਖ ਮੌਤਾਂ ਪ੍ਰਤੀ ਸਾਲ) ਡਬਲਿਊ ਐਚ ਓ ਦੇ ਮਿਆਰ ਤੋਂ ਉੱਪਰ ਸਲਾਨਾ PM 2.5 ਐਕਸਪੋਜਰ ਦੇ ਕਾਰਨ ਸਨ। ਲਗਭਗ 30 ਹਜ਼ਾਰ ਸਾਲਾਨਾ ਮੌਤਾਂ ਵੀ ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਅੰਬੀਨਟ ਹਵਾ ਦੀ ਗੁਣਵੱਤਾ ਦੇ ਮਿਆਰਾਂ ਤੋਂ ਉੱਪਰ ਪੀਐਮ 2.5 ਦੇ ਸਾਲਾਨਾ ਐਕਸਪੋਜਰ ਕਾਰਨ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ।
-
ਵਿਜੇ ਗਰਗ, ਰਿਟਾਇਰਡ ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਐਜੂਕੇਸ਼ਨਲ ਕਾਲਮਨਿਸਟ ਸਟਰੀਟ ਕੌਸ਼ਲਆਰ ਚੰਦ ਮਲੋਟ ਪੰਜਾਬ
vkmalout@gmail.com
Disclaimer : The opinions expressed within this article are the personal opinions of the writer/author. The facts and opinions appearing in the article do not reflect the views of Babushahi.com or Tirchhi Nazar Media. Babushahi.com or Tirchhi Nazar Media does not assume any responsibility or liability for the same.