ਅੰਕਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਅੰਤਮ ਟੀਚਾ ਨਾ ਬਣਾਓ
ਵਿਜੈ ਗਰਗ
ਸਾਰੇ ਮਾਪੇ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਬੱਚਾ ਪ੍ਰੀਖਿਆ ਵਿੱਚ ਅੱਵਲ ਆਵੇ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਨਾਮ ਰੌਸ਼ਨ ਕਰੇ। ਇੱਕ ਮਾਪੇ ਜ਼ਰੂਰ ਇਹ ਚਾਹੁਣਗੇ, ਇਸ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਵੀ ਗਲਤ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇਹ ਗਲਤ ਹੈ ਜਦੋਂ ਅੰਕਾਂ ਦੀ ਇਹ ਭੁੱਖ ਬੱਚੇ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਤੋਂ ਪਰੇ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਜਾਣਦੇ ਹੋ ਕਿ ਤੁਹਾਡਾ ਬੱਚਾ ਉੱਚ ਅੰਕ ਪ੍ਰਾਪਤ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕੇਗਾ ਅਤੇ ਫਿਰ ਵੀ ਤੁਸੀਂ ਉਸ 'ਤੇ ਦਬਾਅ ਪਾਉਂਦੇ ਹੋ, ਤਾਂ ਇਹ ਬਹੁਤ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਹੈ। ਮਾਪਿਆਂ ਨੂੰ ਸਿਰਫ਼ ਇਸ ਗੱਲ 'ਤੇ ਧਿਆਨ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਬੱਚਾ ਕੀ ਬਣਨਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਉਸਨੂੰ ਕੀ ਪਸੰਦ ਹੈ, ਉਹ ਕੀ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਦੇਖੋ, ਨਤੀਜੇ ਤੁਹਾਡੀਆਂ ਉਮੀਦਾਂ ਤੋਂ ਬਿਹਤਰ ਹੋਣਗੇ। ਆਓ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ਮਾਹਿਰਾਂ ਤੋਂ ਬੱਚਿਆਂ ਵਿੱਚ ਤਣਾਅ ਦੇ ਕਾਰਨਾਂ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਹੱਲਾਂ ਬਾਰੇ।
ਆਪਣੇ ਮਨ ਵਿੱਚੋਂ ਅੰਕਾਂ ਦਾ ਤਣਾਅ ਦੂਰ ਕਰੋ, ਨਤੀਜੇ ਬਿਹਤਰ ਹੋਣਗੇ, ਪ੍ਰੀਖਿਆਵਾਂ ਦਾ ਮੌਸਮ ਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਦਾ ਤਣਾਅ ਹੋਣਾ ਸੁਭਾਵਿਕ ਹੈ, ਪਰ ਜਦੋਂ ਇਹ ਮੰਨ ਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਅੰਕ ਨਹੀਂ ਮਿਲੇ ਤਾਂ ਕੁਝ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗਾ, ਤਾਂ ਇਹ ਤਣਾਅ ਇੱਕ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਬਿੰਦੂ 'ਤੇ ਪਹੁੰਚ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਅੰਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹਨ, ਪਰ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਨਹੀਂ।
ਅੰਕ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦਾ ਆਧਾਰ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦੇ। ਹਰ ਬੱਚਾ ਪ੍ਰੀਖਿਆ ਵਿੱਚ ਟਾਪ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਕਿ ਇੱਕ ਚੰਗੀ ਗੱਲ ਹੈ ਪਰ ਇਹ ਵੀ ਸੱਚ ਹੈ ਕਿ ਹਰ ਬੱਚਾ ਪ੍ਰੀਖਿਆ ਵਿੱਚ ਟਾਪ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦਾ। ਫਿਰ ਕੀ ਇਹ ਸੱਚ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਅੰਕਾਂ ਦੀ ਇਸ ਅੰਨ੍ਹੀ ਦੌੜ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਗੁਆ ਰਹੇ ਹੋ? ਤੁਹਾਨੂੰ ਸ਼ਾਇਦ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਕੀ ਗੁਆ ਰਹੇ ਹੋ। ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮਾਪਿਆਂ ਦੋਵਾਂ ਲਈ ਇਹ ਸਮਝਣਾ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ ਕਿ ਸਿਰਫ਼ ਅੰਕ ਹੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦਾ ਆਧਾਰ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦੇ। ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਬਹੁਤ ਵੱਡੀ ਹੈ ਅਤੇ ਬਹੁਤ ਕੁਝ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਦੌੜ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਮਨ 'ਤੇ ਹਾਵੀ ਨਾ ਹੋਣ ਦਿਓ। ਬਸ ਸ਼ਾਂਤ ਮਨ ਨਾਲ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕਰੋ ਅਤੇ ਹਮੇਸ਼ਾ ਸਕਾਰਾਤਮਕ ਰਹੋ। ਤੁਹਾਡੇ ਲਈ ਆਪਣੇ ਆਪ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਰੱਖਣਾ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਉਦੋਂ ਹੀ ਵਿਕਸਤ ਹੋਵੇਗਾ ਜਦੋਂ ਤੁਸੀਂ ਅੰਕਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਮਨ ਵਿੱਚ ਰੱਖੇ ਬਿਨਾਂ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕਰ ਸਕੋਗੇ।
'ਟੀਚਾ' ਕਿਤੇ ਹੋਰ ਹੈ; ਅੰਕ ਯਕੀਨੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਅਕਾਦਮਿਕ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਹਨ। ਇਹ ਸੰਭਵ ਹੈ ਕਿ ਚੰਗੇ ਅੰਕਾਂ ਨਾਲ ਤੁਹਾਨੂੰ ਕਿਸੇ ਚੰਗੇ ਸੰਸਥਾ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲਾ ਮਿਲ ਜਾਵੇ, ਪਰ ਇਹ ਸਮਝਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਕਿ ਇਸਦਾ ਤੁਹਾਡੀ ਪ੍ਰਤਿਭਾ ਨਾਲ ਕੋਈ ਲੈਣਾ-ਦੇਣਾ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇਸਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਕਿ ਘੱਟ ਅੰਕ ਤੁਹਾਨੂੰ ਉਸ ਪ੍ਰਤਿਭਾ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਤੋਂ ਨਹੀਂ ਰੋਕ ਸਕਦੇ ਜਿਸ ਲਈ ਤੁਸੀਂ ਬਣੇ ਹੋ। ਦੁਨੀਆਂ ਦੇ ਸਾਰੇ ਸਫਲ ਅਤੇ ਮਹਾਨ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਦੇਖੋ। ਕੋਈ ਵੀ ਅਜਿਹਾ ਨਹੀਂ ਹੈ ਜਿਸਨੇ ਟਾਪ ਕੀਤਾ ਹੋਵੇ, ਸਗੋਂ ਕੁਝ ਲੋਕ ਅਜਿਹੇ ਹਨ ਜੋ ਆਪਣੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਪੂਰੀ ਵੀ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕੇ ਅਤੇ ਫਿਰ ਵੀ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਅਮੀਰ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ ਵਿੱਚ ਸਿਖਰ 'ਤੇ ਆ ਗਏ। ਇਹ ਇਸ ਲਈ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਉਸਦਾ ਧਿਆਨ ਅੰਕਾਂ 'ਤੇ ਨਹੀਂ ਸਗੋਂ ਆਪਣੇ ਟੀਚੇ 'ਤੇ ਸੀ। ਇਸ ਲਈ, ਚੰਗੇ ਅੰਕ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਜ਼ਰੂਰ ਕਰੋ, ਪਰ ਇਹ ਤੁਹਾਡਾ ਅੰਤਮ ਟੀਚਾ ਨਹੀਂ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ।
ਆਪਣੀਆਂ ਯੋਗਤਾਵਾਂ 'ਤੇ ਧਿਆਨ ਕੇਂਦਰਤ ਕਰੋ। ਇਹ ਜ਼ਰੂਰੀ ਨਹੀਂ ਕਿ ਹਰ ਬੱਚਾ ਪੜ੍ਹਾਈ ਵਿੱਚ ਚੰਗਾ ਹੋਵੇ। ਇਹ ਜ਼ਰੂਰੀ ਨਹੀਂ ਕਿ ਹਰ ਬੱਚਾ ਚੰਗੇ ਅੰਕ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰ ਸਕੇ। ਇਹ ਜ਼ਰੂਰੀ ਨਹੀਂ ਕਿ ਹਰ ਬੱਚਾ ਆਈਆਈਟੀ, ਮੈਡੀਕਲ ਪ੍ਰੀਖਿਆ ਜਾਂ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰੀਖਿਆ ਪਾਸ ਕਰ ਸਕੇ। ਤਾਂ ਅਜਿਹੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਕੀ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ? ਯਾਦ ਰੱਖੋ, ਪਰਮਾਤਮਾ ਨੇ ਹਰੇਕ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਇੱਕ ਵਿਲੱਖਣ ਯੋਗਤਾ ਨਾਲ ਬਣਾਇਆ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਅੰਕਾਂ 'ਤੇ ਅਧਾਰਤ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਤੁਹਾਨੂੰ ਸਿਰਫ਼ ਆਪਣੀ ਸਮਰੱਥਾ ਨੂੰ ਪਛਾਣਨ ਅਤੇ ਅੱਗੇ ਵਧਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ। ਮੁੱਢਲੀ ਪ੍ਰੀਖਿਆ ਦਾ ਨਤੀਜਾ ਤੁਹਾਡੇ ਭਵਿੱਖ ਨੂੰ ਨਿਰਧਾਰਤ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ, ਇਸ ਲਈ ਤੁਸੀਂ ਭਾਵੇਂ ਕਿੰਨੇ ਵੀ ਅੰਕ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰੋ, ਤੁਹਾਨੂੰ ਪੂਰਾ ਧਿਆਨ ਉਸ 'ਤੇ ਕੇਂਦਰਿਤ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਜੋ ਤੁਸੀਂ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋ।
ਮਦਦ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਅੰਕਾਂ ਦੇ ਤਣਾਅ ਨੂੰ ਪਛਾਣੋ। ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਪ੍ਰੀਖਿਆਵਾਂ ਜੀਵਨ ਭਰ ਦੀ ਸਾਂਝੇਦਾਰੀ ਹਨ ਅਤੇ ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਕਦੇ ਵੀ ਵੱਖ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ। ਪਰ ਅੱਜਕੱਲ੍ਹ 'ਪ੍ਰੀਖਿਆ ਦਾ ਡਰ' ਅਤੇ 'ਅੰਕਾਂ ਦਾ ਤਣਾਅ' ਵਧਦਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮਾਪੇ ਵੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਅਕਾਦਮਿਕ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਬਹੁਤ ਚਿੰਤਤ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। 10ਵੀਂ ਅਤੇ 12ਵੀਂ ਦੀਆਂ ਪ੍ਰੀਖਿਆਵਾਂ ਨੂੰ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਅਤੇ ਮੌਤ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਜੋਂ ਦੇਖਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਬੱਚਾ ਆਪਣੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਭਵਿੱਖ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਕਈ ਸਵਾਲਾਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਆਪਣੇ ਮਾਪਿਆਂ ਦੀਆਂ ਉਮੀਦਾਂ ਕਾਰਨ ਬਹੁਤ ਦਬਾਅ ਹੇਠ ਹੈ। ਕਈ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਸੀਬੀਐਸਈ ਕਾਉਂਸਲਰ ਹੋਣ ਕਰਕੇ, ਮੈਨੂੰ ਪ੍ਰੀਖਿਆਵਾਂ ਅਤੇ ਅੰਕਾਂ ਕਾਰਨ ਬੱਚਿਆਂ ਅਤੇ ਮਾਪਿਆਂ 'ਤੇ ਪੈਣ ਵਾਲੇ ਤਣਾਅ ਨੂੰ ਨੇੜਿਓਂ ਦੇਖਣ ਦਾ ਮੌਕਾ ਮਿਲਿਆ ਹੈ।
ਇਹ ਕਿਵੇਂ ਪਛਾਣੀਏ ਕਿ ਬੱਚਾ ਤਣਾਅ ਵਿੱਚ ਹੈ? ਤਣਾਅ ਇੱਕ ਮਾਨਸਿਕ ਵਿਕਾਰ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਬੱਚੇ ਵਿੱਚ ਉਦਾਸੀਨਤਾ, ਹੀਣ ਭਾਵਨਾ, ਕਿਸੇ ਵੀ ਕੰਮ ਵਿੱਚ ਦਿਲਚਸਪੀ ਦੀ ਘਾਟ, ਨੀਂਦ ਵਿੱਚ ਵਿਘਨ, ਭੁੱਖ ਨਾ ਲੱਗਣਾ, ਥਕਾਵਟ ਅਤੇ ਇਕਾਗਰਤਾ ਦੀ ਘਾਟ ਦੇ ਲੱਛਣ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਜੇਕਰ ਬੱਚਾ ਕਿਸੇ ਕੰਮ ਵਿੱਚ ਦਿਲਚਸਪੀ ਨਹੀਂ ਲੈ ਰਿਹਾ, ਉਸਦਾ ਊਰਜਾ ਪੱਧਰ ਲਗਾਤਾਰ ਘੱਟ ਰਿਹਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸਦਾ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਜੀਵਨ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਅਸੰਗਤ ਹੁੰਦਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਹ ਸਭ ਤਣਾਅ ਦੇ ਲੱਛਣ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਤਣਾਅ ਤੋਂ ਪੀੜਤ ਬੱਚੇ ਅਕਸਰ ਗੁੱਸੇ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦੇ ਹਨ; ਛੋਟੀਆਂ-ਛੋਟੀਆਂ ਗੱਲਾਂ 'ਤੇ ਗੁੱਸਾ ਕਰਨਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਆਦਤ ਬਣ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਤਣਾਅ ਕਾਰਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਮੂਡ ਅਕਸਰ ਖਰਾਬ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹ ਕਿਸੇ ਨਾਲ ਵੀ ਗੱਲ ਕਰਨ ਤੋਂ ਝਿਜਕਦੇ ਹਨ। ਬੱਚੇ ਵਿੱਚ ਨਕਾਰਾਤਮਕ ਸੋਚ ਵਧਣ ਲੱਗਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸਦਾ ਆਤਮਵਿਸ਼ਵਾਸ ਵੀ ਘਟਣ ਲੱਗਦਾ ਹੈ।
ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਅੰਕਾਂ ਬਾਰੇ ਤਣਾਅ ਨਾ ਦੇਣ ਲਈ ਕੀ ਕੀਤਾ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ? ਇਹ ਮਾਪਿਆਂ ਦੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਇਹ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਣ ਕਿ ਬੱਚਾ ਅੰਕਾਂ ਬਾਰੇ ਤਣਾਅ ਵਿੱਚ ਨਾ ਹੋਵੇ। ਜਦੋਂ ਬੱਚੇ ਪ੍ਰੀਖਿਆਵਾਂ ਦੇ ਔਖੇ ਦੌਰ ਵਿੱਚੋਂ ਗੁਜ਼ਰ ਰਹੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਮਾਪਿਆਂ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਹਰੇਕ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਲਈ ਇਹ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਆਪਣੇ ਬੱਚੇ ਦੇ ਵਿਵਹਾਰ ਨੂੰ ਸਮਝੇ ਅਤੇ ਜੇਕਰ ਬੱਚੇ ਵਿੱਚ ਤਣਾਅ ਦੇ ਸੰਕੇਤ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਢੁਕਵੇਂ ਹੱਲ ਲੱਭਣ। ਜੇਕਰ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਪੜਾਅ 'ਤੇ ਹੀ ਤਣਾਅ ਦੀ ਪਛਾਣ ਕਰ ਲਈ ਜਾਵੇ ਅਤੇ ਲੋੜ ਅਨੁਸਾਰ ਮਨੋਵਿਗਿਆਨਕ ਜਾਂ ਮਾਹਰ ਸਲਾਹ ਲਈ ਜਾਵੇ, ਤਾਂ ਬੱਚੇ ਦੀ ਮਾਨਸਿਕ ਸਿਹਤ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਮਾਪਿਆਂ ਨੂੰ ਬੱਚੇ 'ਤੇ ਹਰ ਸਮੇਂ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕਰਦੇ ਰਹਿਣ ਦਾ ਦਬਾਅ ਨਹੀਂ ਪਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ। ਬੱਚੇ ਦੇ ਮਨੋਰੰਜਨ ਦਾ ਵੀ ਧਿਆਨ ਰੱਖੋ। ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਦੋਸਤਾਂ ਨੂੰ ਮਿਲਣ ਲਈ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰੋ। ਕਈ ਅਧਿਐਨਾਂ ਨੇ ਸਾਬਤ ਕੀਤਾ ਹੈ ਕਿ ਸਰੀਰਕ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਤਣਾਅ ਘਟਾਉਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦਗਾਰ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਲਈ, ਪੜ੍ਹਾਈ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਵੀ, ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ ਕੁਝ ਸਮੇਂ ਲਈ ਘਰ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਜਾਣ ਅਤੇ ਸਰੀਰਕ ਕਸਰਤ ਕਰਨ ਲਈ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰੋ।
-
ਵਿਜੈ ਗਰਗ, ਰਿਟਾਇਰਡ ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਐਜੂਕੇਸ਼ਨਲ ਕਾਲਮਨਵੀਸ਼ ਮਲੋਟ
vkmalout@gmail.com
Disclaimer : The opinions expressed within this article are the personal opinions of the writer/author. The facts and opinions appearing in the article do not reflect the views of Babushahi.com or Tirchhi Nazar Media. Babushahi.com or Tirchhi Nazar Media does not assume any responsibility or liability for the same.