ਅੱਜ 14 ਜੂਨ ਹੈ....! ਅੱਜ ਦਾ ਦਿਨ ਖੂਨ ਦਾਨੀਆਂ ਦੇ ਨਾਂਅ

ਕਮਾਲ ਦੇ ਬੰਦੇ: ਖੋਜੀ ਖੂਨ ਚੜ੍ਹਾਉਣ ਦੇ
ਅੱਜ ਦੀ ਜੀਵਨ-ਰੱਖਿਅਕ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਬਣਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਇਸ ਖੋਜ਼ ਦਾ  ਦੁਖਦਾਈ ਇਤਿਹਾਸ ਰਿਹਾ ਹੈ
 -ਡਾ. ਰਿਚਰਡ ਲੋਅਰ (ਇੰਗਲੈਂਡ) ਨੇ ਪਹਿਲਾਂ ਕੁੱਤਿਆਂ ’ਤੇ ਪ੍ਰਯੋਗਕੀਤਾ ਅਤੇ ਫਿਰ ਡਾ. ਜੀਨ ਬੈਪਟਿਸ ਡੇਨਿਸ (ਫਰਾਂਸ) ਨੇ ਲੇਲੇ ਤੋਂ ਮਨੁੱਖ ’ਤੇ ਕੀਤਾ ਪ੍ਰਯੋਗ
ਔਕਲੈਂਡ 14 ਜੂਨ 2025 (ਹਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਬਸਿਆਲਾ)- ਮਨੁੱਖੀ ਖੂਨ ਚੜ੍ਹਾਉਣ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ 368 ਸਾਲ ਪੁਰਾਣਾ ਆਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਅੱਜ ਦਾ ਰੂਪ ਇਕ ਨਿਖਰਿਆ ਹੋਇਆ ਰੂਪ ਹੈ, ਇਸਦੀ ਖੋਜ਼ ਅਤੇ ਵਿਕਾਸ ਵਿਚ ਡੇਢ ਸਦੀ ਰੋਕ ਵੀ ਲੱਗੀ ਰਹੀ, ਪਰ ਇਹ ਗੱਲ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਐਨੀ ਸੀ ਕਿ ਇਸਦੀ ਮੁੜ ਖੋਜ਼ ਹੋਈ ਅਤੇ ਅੱਜ ਇਹ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਜੀਵਨ ਰੱਖਿਅਕ ਬਣ ਗਈ ਹੈ।  ਇਹ ਇਤਿਹਾਸ ਦੁਖਦਾਈ ਵੀ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਦੇ ਲਈ ਕਿਸੇ ਦੀ ਜਾਨ ਚਲੇ ਜਾਣ ਦਾ ਦੋਸ਼ ਵੀ ਖੋਜ਼ੀਆਂ ’ਤੇ ਲੱਗਿਆ। ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ਾਂ ਖ਼ਤਰੇ ਅਤੇ ਗਲਤਫਹਿਮੀ ਨਾਲ ਭਰੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਸਨ, ਪਰ ਨਿਰੰਤਰ ਵਿਗਿਆਨਕ ਜਾਂਚ ਨੇ ਅੰਤ ਵਿੱਚ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਅਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਅਭਿਆਸਾਂ ਵੱਲ ਰੁੱਖ ਕਰ ਲਿਆ। ਅੱਜ 14 ਜੂਨ ਹੈ ਅਤੇ ਅੱਜ ਦਾ ਦਿਨ ਰਕਤ ਦਾਨੀਆਂ ਦੇ ਨਾਂਅ ਹੈ। ਸੋ ਕੁਝ ਜਾਣਕਾਰੀ ਸਾਂਝੀ ਕਰਦੇ ਹਾਂ।
ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਸੰਕਲਪ ਅਤੇ ਪ੍ਰਯੋਗ (17ਵੀਂ ਸਦੀ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ)
ਸ਼ੁਰੂ ਵਿਚ ਸਿੱਧੇ ਖੂਨ ਚੜ੍ਹਾਉਣ ਦਾ ਅਭਿਆਸ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ, ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਸਭਿਅਤਾਵਾਂ ਕਈ ਵਾਰ ਖੂਨ ਨੂੰ ਜੀਵਨ ਸ਼ਕਤੀ ਅਤੇ ਜੀਵਨਸ਼ਕਤੀ ਨਾਲ ਜੋੜਦੀਆਂ ਸਨ। ਖੂਨ ਦੀਆਂ ਬਹਾਲੀ ਸ਼ਕਤੀਆਂ ਬਾਰੇ ਦਾਰਸ਼ਨਿਕ ਅਤੇ ਰਹੱਸਵਾਦੀ ਵਿਚਾਰ ਸਨ, ਕਈ ਵਾਰ ਤਾਕਤ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਜਾਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਠੀਕ ਕਰਨ ਦੀ ਉਮੀਦ ਵਿੱਚ ਖੂਨ ਪੀਣ ਵਰਗੇ ਅਭਿਆਸਾਂ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਸਨ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਇਹ ਕਿਸੇ ਵੀ ਅਰਥ ਵਿੱਚ ਡਾਕਟਰੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆਵਾਂ ਨਹੀਂ ਸਨ।
ਖੂਨ ਚੜ੍ਹਾਉਣ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਜਾਨਵਰ ਤੋਂ ਮਨੁੱਖ (17ਵੀਂ ਸਦੀ)
ਡਾ. ਰਿਚਰਡ ਲੋਅਰ (ਇੰਗਲੈਂਡ 1665): ਇੱਕ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਡਾਕਟਰ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕੁੱਤਿਆਂ ਤੋਂ ਕੁੱਤਿਆਂ ਦੇ ਵਿਚ ਸਫਲਤਾਪੂਰਵਕ ਖੂਨ ਚੜ੍ਹਾਇਆ, ਇਹ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇੱਕ ਜਾਨਵਰ ਦੂਜੇ ਤੋਂ ਖੂਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਕੇ ਜਿਉਂਦਾ ਰਹਿ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸਨੇ ਮਨੁੱਖੀ ਪ੍ਰਯੋਗਾਂ ਲਈ ਰਾਹ ਪੱਧਰਾ ਕੀਤਾ।
ਡਾ. ਜੀਨ-ਬੈਪਟਿਸਟ ਡੇਨਿਸ (ਫਰਾਂਸ, 1667): ਰਾਜਾ ਲੂਈ ਚੌਦਵੇਂ ਦੇ ਡਾਕਟਰ ਡੇਨਿਸ ਨੇ ਜਾਨਵਰਾਂ ਤੋਂ ਮਨੁੱਖਾਂ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲਾ ਖੂਨ ਚੜ੍ਹਾਉਣ ਦਾ ਪ੍ਰਯੋਗ ਕੀਤਾ। 15 ਜੂਨ, 1667 ਨੂੰ, ਉਸਨੇ ਇੱਕ 15 ਸਾਲ ਦੇ ਮੁੰਡੇ ਵਿੱਚ ਲੇਲੇ ਦਾ ਖੂਨ ਚੜ੍ਹਾਇਆ। ਮੁੰਡਾ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਬਚ ਗਿਆ ਅਤੇ ਡੇਨਿਸ ਨੇ ਕੁਝ ਹੋਰ ਬਲੱਡ ਟਰਾਂਸਫਿਊਜ਼ਨ ਕੀਤੇ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਬਾਅਦ ਦੇ ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਨੇ ਗੰਭੀਰ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਦੀ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਕੁਝ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ। ਇਸ ਕਾਰਨ 1670 ਵਿੱਚ ਫਰਾਂਸ ਅਤੇ ਉਸ ਤੋਂ ਥੋੜ੍ਹੀ ਦੇਰ ਬਾਅਦ ਇੰਗਲੈਂਡ ਵਿੱਚ ਖੂਨ ਚੜ੍ਹਾਉਣ ’ਤੇ ਪਾਬੰਦੀ ਲਗਾ ਦਿੱਤੀ ਗਈ, ਜਿਸ ਨਾਲ 150 ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਮੇਂ ਲਈ ਖੋਜ਼ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਰੋਕ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਅਸਫਲਤਾਵਾਂ ਅਤੇ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਮੁੱਖ ਤੌਰ ’ਤੇ ਅਸੰਗਤ ਖੂਨ ਦੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਅਤੇ ਇਮਿਊਨ ਪ੍ਰਤੀਕ੍ਰਿਆਵਾਂ ਕਾਰਨ ਸਨ।
ਇੱਕ ਲੰਮਾ ਅੰਤਰਾਲ ਅਤੇ ਪੁਨਰ ਉਭਾਰ (18ਵੀਂ - 19ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ)
ਇੱਕ ਸਦੀ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਮੇਂ ਲਈ, ਖੂਨ ਚੜ੍ਹਾਉਣ ਦੀ ਪ੍ਰਥਾ ਇਸਦੀ ਉੱਚ ਮੌਤ ਦਰ ਦੇ ਕਾਰਨ ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ ’ਤੇ ਛੱਡ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਡਾ. ਜੇਮਜ਼ ਬਲੰਡੇਲ (ਇੰਗਲੈਂਡ, 1818): ਇੱਕ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਪ੍ਰਸੂਤੀ ਮਾਹਿਰ, ਬਲੰਡੇਲ ਨੂੰ ਪਹਿਲਾ ਸਫਲ ਮਨੁੱਖੀ-ਤੋਂ-ਮਨੁੱਖੀ ਖੂਨ ਚੜ੍ਹਾਉਣ ਦਾ ਸਿਹਰਾ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਪੋਸਟਪਾਰਟਮ ਹੈਮਰੇਜ ਤੋਂ ਮਰਦੇ ਹੋਏ ਦੇਖਦੇ ਹੋਏ, ਉਸਨੇ ਤਰਕ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਮਨੁੱਖੀ ਖੂਨ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਉਸਨੇ ਸਿੱਧੇ ਖੂਨ ਚੜ੍ਹਾਉਣ ਲਈ ਉਪਕਰਣ ਵਿਕਸਤ ਕੀਤਾ ਅਤੇ 1818 ਅਤੇ 1829 ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ 10 ਖੂਨ ਚੜ੍ਹਾਏ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਸਫਲਤਾਵਾਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਈਆਂ। ਉਸਦਾ ਕੰਮ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸੀ ਕਿਉਂਕਿ ਉਸਨੇ ਮਨੁੱਖੀ ਖੂਨ ’ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਥੋੜ੍ਹੀ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਵਰਤਿਆ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਸੰਭਾਵਤ ਤੌਰ ’ਤੇ ਘਾਤਕ ਪ੍ਰਤੀਕ੍ਰਿਆਵਾਂ ਘੱਟ ਗਈਆਂ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਸਫਲਤਾ ਦਾ ਮੂਲ ਕਾਰਨ (ਖੂਨ ਦੀ ਕਿਸਮ ਅਨੁਕੂਲਤਾ) ਅਜੇ ਵੀ ਉਸ ਵੇਲੇ ਅਣਜਾਣ ਹੁੰਦੀ ਸੀ।
ਜੰਮਣ ਅਤੇ ਸਟੋਰੇਜ ਦੀ ਚੁਣੌਤੀ (19ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਮੱਧ ਤੋਂ 20ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਤੱਕ)
ਮਨੁੱਖ ਤੋਂ ਮਨੁੱਖ ਤੱਕ ਖੂਨ ਚੜ੍ਹਾਉਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ, ਸਰੀਰ ਦੇ ਬਾਹਰ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਖੂਨ ਜੰਮਣਾ ਇੱਕ ਵੱਡੀ ਰੁਕਾਵਟ ਸੀ। ਖੂਨ ਚੜ੍ਹਾਉਣ ਦਾ ਕੰਮ ਸਿੱਧੇ ਤੌਰ ’ਤੇ ਕਰਨਾ ਪੈਂਦਾ ਸੀ, ਦਾਨੀ ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਤਾ ਤੱਕ।
ਐਂਟੀਕੋਆਗੂਲੈਂਟਸ ਦੀ ਜਾਣ-ਪਛਾਣ: ਸੋਡੀਅਮ ਫਾਸਫੇਟ (1869): ਇੰਗਲੈਂਡ ਵਿੱਚ ਬ੍ਰੈਕਸਟਨ ਹਿਕਸ ਨੇ ਸੋਡੀਅਮ ਫਾਸਫੇਟ ਨੂੰ ਐਂਟੀਕੋਆਗੂਲੈਂਟ ਵਜੋਂ ਵਰਤਿਆ। ਸੋਡੀਅਮ ਸਿਟਰੇਟ (1914): ਅਲਬਰਟ ਹਸਟਿਨ (ਬੈਲਜੀਅਮ), ਰਿਚਰਡ ਲੇਵਿਸੋਹਨ (ਅਮਰੀਕਾ), ਅਤੇ ਲੁਈਸ ਐਗੋਟ (ਅਰਜਨਟੀਨਾ) ਨੇ ਸੁਤੰਤਰ ਤੌਰ ’ਤੇ ਖੂਨ ਦੇ ਜੰਮਣ ਤੋਂ ਰੋਕਣ ਲਈ ਸੋਡੀਅਮ ਸਿਟਰੇਟ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਦੀ ਖੋਜ ਕੀਤੀ। ਇਹ ਇੱਕ ਕ੍ਰਾਂਤੀਕਾਰੀ ਕਦਮ ਸੀ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਖੂਨ ਚੜ੍ਹਾਉਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਅਸਿੱਧੇ ਤੌਰ ’ਤੇ ਇਕੱਠਾ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਸਟੋਰ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਸੀ।
ਗਲੂਕੋਜ਼ (1916): ਫਰਾਂਸਿਸ ਰਾਉਸ ਅਤੇ ਜੇ.ਆਰ. ਟਰਨਰ ਨੇ ਸਿਟਰੇਟ ਘੋਲ ਵਿੱਚ ਗਲੂਕੋਜ਼ ਜੋੜਿਆ, ਖੂਨ ਦੇ ਸਟੋਰੇਜ ਸਮੇਂ ਨੂੰ ਲੰਮਾ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ‘ਬਲੱਡ ਬੈਂਕ’ ਨੂੰ ਇੱਕ ਸੰਭਾਵਨਾ ਬਣਾਇਆ।

ਸਫਲਤਾ: ਬਲੱਡ ਗਰੁੱਪ (20ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ)

ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਖੋਜ ਜਿਸਨੇ ਖੂਨ ਚੜ੍ਹਾਉਣ ਨੂੰ ਇੱਕ ਜੋਖਮ ਭਰੇ ਜੂਏ ਤੋਂ ਇੱਕ ਨਿਯਮਤ ਡਾਕਟਰੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਦਿੱਤਾ, ਉਹ ਸੀ ਖੂਨ ਦੇ ਸਮੂਹਾਂ ਦੀ ਪਛਾਣ।
ਕਾਰਲ ਲੈਂਡਸਟਾਈਨਰ (ਆਸਟਰੀਆ, 1901): ਲੈਂਡਸਟਾਈਨਰ ਨੇ ਏ.ਬੀ.ਓ ਬਲੱਡ ਗਰੁੱਪਾਂ ਦੀ ਪਛਾਣ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਇਮਿਊਨ ਪ੍ਰਤੀਕ੍ਰਿਆਵਾਂ ਦੀ ਵਿਆਖਿਆ ਕੀਤੀ ਜੋ ਉਦੋਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ਜਦੋਂ ਅਸੰਗਤ ਖੂਨ ਦੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਨੂੰ ਮਿਲਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਸਨੇ ਦਿਖਾਇਆ ਕਿ ਇਹ ਪ੍ਰਤੀਕ੍ਰਿਆਵਾਂ ਪਹਿਲਾਂ ਦੇ ਟਰਾਂਸਫਿਊਜ਼ਨ ਦੇ ਅਕਸਰ-ਘਾਤਕ ਨਤੀਜਿਆਂ ਲਈ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਸਨ। ਇਸ ਖੋਜ ਨੇ ਉਸਨੂੰ 1930 ਵਿੱਚ ਸਰੀਰ ਵਿਗਿਆਨ ਜਾਂ ਦਵਾਈ ਵਿੱਚ ਨੋਬਲ ਪੁਰਸਕਾਰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ।

ਅਲਫਰੇਡ ਵਾਨ ਡੇਕਾਸਟੇਲੋ ਅਤੇ ਐਡਰਿਅਨੋ ਸਟਰਲੀ (1902): ਲੈਂਡਸਟਾਈਨਰ ਦੇ ਸਾਥੀਆਂ ਨੇ ਚੌਥੇ ਬਲੱਡ ਗਰੁੱਪ, ਏ.ਬੀ. ਦੀ ਖੋਜ ਕੀਤੀ। ਯੂਨੀਵਰਸਲ ਡੋਨਰ/ਪ੍ਰਾਪਤਕਰਤਾ ਸੰਕਲਪ: ਖੂਨ ਸਮੂਹਾਂ ਦੀ ਸਮਝ ਨੇ ਓ ਨੈਗੇਟਿਵ ਨੂੰ ਇੱਕ ਯੂਨੀਵਰਸਲ ਡੋਨਰ ਅਤੇ ਏ.ਬੀ. ਪਾਜ਼ੇਟਿਵ ਨੂੰ ਇੱਕ ਯੂਨੀਵਰਸਲ ਪ੍ਰਾਪਤਕਰਤਾ ਹੋਣ ਦੀ ਧਾਰਨਾ ਵੱਲ ਮੋੜਿਆ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਬਾਅਦ ਦੀਆਂ ਖੋਜਾਂ ਇਸ ਨੂੰ ਹੋਰ ਸੁਧਾਰ ਗਈਆਂ।
ਆਰਐਚ ਫੈਕਟਰ (1937-1940): ਲੈਂਡਸਟਾਈਨਰ ਅਤੇ ਅਲੈਗਜ਼ੈਂਡਰ ਵੀਨਰ ਨੇ ਆਰਐਚ ਬਲੱਡ ਗਰੁੱਪ ਸਿਸਟਮ ਦੀ ਖੋਜ ਕੀਤੀ, ਜਿਸ ਨੇ ਨਵਜੰਮੇ ਬੱਚੇ ਦੇ ਟਰਾਂਸਫਿਊਜ਼ਨ ਪ੍ਰਤੀਕ੍ਰਿਆਵਾਂ ਅਤੇ ਹੀਮੋਲਾਈਟਿਕ ਬਿਮਾਰੀ ਨੂੰ ਹੋਰ ਸਮਝਾਇਆ।

ਬਲੱਡ ਬੈਂਕਾਂ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ (20ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਮੱਧ)

ਖੂਨ ਦੀ ਕਿਸਮ ਨੂੰ ਅਤੇ ਅਨੁਕੂਲਤਾ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਦੀ ਯੋਗਤਾ ਦੇ ਨਾਲ, ਖੂਨ ਦੇ ਭੰਡਾਰ ਲਈ ‘ਬਲੱਡ ਬੈਂਕ’ ਦੀ ਧਾਰਨਾ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਵਿਕਸਤ ਹੋਈ। ਪਹਿਲਾ ਬਲੱਡ ਬੈਂਕ (1937): ਬਰਨਾਰਡ ਫੈਂਟਸ ਨੇ ਸ਼ਿਕਾਗੋ, ਅਮਰੀਕਾ ਦੇ ਕੁੱਕ ਕਾਉਂਟੀ ਹਸਪਤਾਲ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲਾ ਹਸਪਤਾਲ ਬਲੱਡ ਬੈਂਕ ਸਥਾਪਤ ਕੀਤਾ। ਇਸਨੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਵਰਤੋਂ ਲਈ ਖੂਨ ਨੂੰ ਸਟੋਰ ਕਰਨ ਦੀ ਆਗਿਆ ਦਿੱਤੀ, ਟਰਾਂਸਫਿਊਜ਼ਨ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪਹੁੰਚਯੋਗ ਅਤੇ ਯੋਜਨਾਬੱਧ ਬਣਾਇਆ। ਵਿਸ਼ਵ ਭਰ ਵਿਚ ਇਸ ਵੇਲੇ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਬਲੱਡ ਬੈਂਕ ਹਨ। ਇਕੱਲੇ ਭਾਰਤ ਵਿਚ 4000 ਦੇ ਕਰੀਬ ਬਲੱਡ ਬੈਂਕ ਹਨ। ਨਿਊਜ਼ੀਲੈਂਡ ਬਲੱਡ ਸਰਵਿਸ ਦੇ ਪੂਰੇ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਵੱਡੇ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਕਸਬਿਆਂ ਵਿਚ ਅਜਿਹੇ ਬੈਂਕ ਹਨ।