ਸਰਹਿੰਦ ਦੀ ਦੀਵਾਰ ਦੀਆਂ ਜ਼ਾਲਮ ਨੂੰ ਲਲਕਾਰਦੀਆਂ ਖ਼ੂਨੀ ਇੱਟਾਂ-1-ਡਾ ਅਮਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਟਾਂਡਾ
ਬਾਬੇ ਨਾਨਕ ਜੀ ਦੇ ਤੇ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੇ ਬੋਲਾਂ ਵਿੱਚ ਗਰਜ਼ ਹੈ ਜੁਰਅਤ ਹੈ ਲਲਕਾਰ ਹੈ ਵੰਗਾਰ ਹੈ।
ਦਲੀਲ ਹੈ ਨਿਰਉੱਤਰ ਕਰਨ ਦਾ ਰੰਗ ਹੈ। ਸੱਚ ਕਹਿਣ ਦਾ ਜਜ਼ਬਾ ਹੈ, ਗੁਰਬਤ ਨਾਲ ਖੜਨ ਦਾ ਚਾਅ ਤੇ ਰੀਝ ਹੈ।
ਸਦਾ ਗੈਰਤ ਤੇ ਅਣਖ ਹੀ ਜ਼ਾਲਮ ਨੂੰ ਵੰਗਾਰਦੀ ਲਲਕਾਰਦੀ ਆਈ ਹੈ। ਦੁਨੀਆਂ ਭਰ ਵਿੱਚ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਹੀ ਹੈ ਜਿਸਦੇ ਯੋਧਿਆਂ ਨੇ ਸਦਾ ਹੀ ਜ਼ਾਲਮ ਨੂੰ ਲਲਕਾਰਿਆ ਹੈ, ਤੇ ਜ਼ੁਲਮ ਨੂੰ ਠੱਲ ਪਾਈ ਹੈ।
ਸੀਨਿਆਂ ਦੇ ਜ਼ੋਰ ਨਾਲ ਹੀ ਜ਼ੁਲਮ ਦਾ ਮੂੰਹ ਭੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਤੇ ਸਦੀਆਂ ਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਇੱਕ ਵਿਲੱਖਣ ਇਤਿਹਾਸ ਦੀਆਂ ਸਤਰਾਂ ਲਿਖਣਾ।
ਅਰਸ਼ਾਂ ਦੇ ਸੂਰਜ ਬਣਨਾ ਤੇ ਚਮਕਣਾ ਕੋਈ ਸੌਖਾ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ।
ਸਰਹਿੰਦ ਦੀ ਦੀਵਾਰ ਦੀਆਂ ਇੱਟਾਂ ਅਜੇ ਵੀ ਸਿਸਕ ਰਹੀਆਂ ਹਨ, ਲਲਕਾਰ ਰਹੀਆਂ ਹਨ, ਖੂਨ ਦੇ ਵਿੱਚ ਲੱਥ ਪੱਥ ਹੋਈਆਂ ਪਈਆਂ ਹਨ। ਸਰਹਿੰਦ ਦੀਆਂ ਗਲੀਆਂ ਲਾਹਣਤਾਂ ਪਾ ਰਹੀਆਂ ਹਨ ਸੂਬੇ ਸਰਹੰਦ ਨੂੰ, ਤੇ ਸੁੱਚਾ ਨੰਦ ਨੂੰ ਜਿਸ ਨਿੱਕੀਆਂ ਨਿੱਕੀਆਂ ਜਿੰਦਾਂ ਤੇ ਕਹਿਰ ਕਮਾਇਆ।
ਉਹਨਾਂ ਇੱਟਾਂ ਵਿੱਚ ਸਦੀਆਂ ਦਾ ਦਰਦ ਹੈ ਜੋ ਹੁਬਕੀਏਂ ਸਾਹ ਲੈ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਉਸ ਦੀਵਾਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਲਾਲ ਸੂਹੇ ਖੂਨੀ ਇਤਿਹਾਸ ਦੇ ਸਫਿਆਂ ਦੀ ਗਾਥਾ ਹੈ। ਚੀਸਾਂ ਪੈਂਦੀਆਂ ਹਨ ਉਸ ਦੀਵਾਰ ਦੀਆਂ ਇੱਟਾਂ ਵਿੱਚ ਜਿਉਂ ਜਿਉਂ ਉਹ ਪਾਸੇ ਪਰਤਦੀਆਂ ਹਨ।
ਇਹਨਾਂ ਖੂਨੀ ਪੰਨਿਆਂ ਨੂੰ ਹਰ ਵਾਰ ਪੜ੍ਹਦਿਆਂ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਕੰਬਣੀ ਛਿੜ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਠੰਡੇ ਬੁਰਜ ਦੀ ਠਾਰ ਚੜ੍ਹਦੀ ਹੈ ਸਰੀਰ ਨੂੰ।
ਇਹ ਸ਼ਬਦ ਸਿਰਫ਼ ਸਰਹੰਦ ਦੀਆਂ ਇੱਟਾਂ ਬਾਰੇ ਨਹੀਂ, ਇਹ ਤਾਂ ਹਰ ਉਸ ਥਾਂ ਬਾਰੇ ਹਨ ਜਿੱਥੇ ਸਿੰਘਾਂ ਨੇ ਇਤਿਹਾਸ ਦੀ ਪਿੱਠ ਤੇ ਖੂਨ ਨਾਲ ਤਾਰੀਖ ਲਿਖੀ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਇਨਸਾਨੀ ਜ਼ੁਲਮ ਨੇ ਧਰਤੀ ਨੂੰ ਸਿਸਕਣ ਲਈ ਮਜ਼ਬੂਰ ਕੀਤਾ ਹੈ।
ਇੱਟਾਂ ਦੇ ਸਾਹ, ਇਤਿਹਾਸ ਦੀਆਂ ਯਾਦਾਂ
ਇੱਟਾਂ ਸਿਰਫ਼ ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਟੁਕੜੇ ਹੀ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀਆਂ। ਜਦੋਂ ਉਹ ਇੱਕ ਦੀਵਾਰ ਬਣ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਤਾਂ ਉਹ ਇੱਕ ਸਮਾਜ , ਇੱਕ ਸੱਭਿਆਚਾਰ , ਇੱਕ ਇਤਿਹਾਸ ਦੀ ਸੀਮਾਂ ਬਣ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ।
ਸਰਹੰਦ ਦੀ ਦੀਵਾਰ ਦੀਆਂ ਇੱਟਾਂ ਸਿਰਫ਼ ਪੱਥਰ ਨਹੀਂ, ਉਹ ਤਾਂ ਸ਼ਹੀਦੀਆਂ ਦੀਆਂ ਯਾਦਾਂ ਹਨ, ਉਹ ਤਾਂ ਸਾਹਿਬਜ਼ਾਦਿਆਂ ਦੇ ਅਮਿਟ ਲਲਕਾਰ ਦੇ ਵੰਗਾਰ ਦੇ ਨਿਸ਼ਾਨ ਹਨ।
ਉਹ ਤਾਂ ਸਾਰੇ ਆਲਮ ਦੀਆਂ ਮਾਵਾਂ ਦੇ ਅੱਖਾਂ ਦੇ ਕਿਰਦੇ ਰੋਂਦੇ ਵਿਰਲਾਪ ਕਰਦੇ ਹੰਝੂ ਹਨ।
ਉਹ ਇਟਾਂ ਸਿਸਕ ਰਹੀਆਂ ਹਨ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਹਰ ਵਾਰ ਯਾਦ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ ਕਿ ਕਿਵੇਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵਿੱਚੋਂ ਲੰਘ ਕੇ ਜਾਂਬਾਜ਼ ਸਾਹਿਬਜ਼ਾਦਿਆਂ ਦੇ ਖੂਨ ਦੀਆਂ ਧਾਰਾਂ ਵਹੀਆਂ, ਕਿਵੇਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਇੱਕ ਦਾਦੀ ਮਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਲਾਡਲਿਆਂ ਨੂੰ , ਲੋਰੀਆਂ ਗੀਤਾਂ ਨੂੰ ਮੌਤ ਦੇ ਮੂੰਹ ਵਿੱਚ ਤੱਕਿਆ, ਕਿਵੇਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਿਰਾਂ ਉੱਤੇ ਇੱਕ ਸਾਮਰਾਜ ਨੇ ਆਪਣੀ ਤਲਵਾਰ ਚਲਾਈ।
ਇੱਟਾਂ ਸਿਸਕਦੀਆਂ ਹਨ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਜਾਣਦੀਆਂ ਹਨ ਕਿ ਉਹ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਸ਼ਹਾਦਤ ਦੀਆਂ ਗਵਾਹ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਉਹ ਤਾਂ ਇੱਕ ਸਭਿਆਚਾਰ ਦੀ ਮੌਤ ਦੀਆਂ ਮੌਕੇ ਦੀਆਂ ਚਸ਼ਮਦੀਦ ਗਵਾਹ ਹਨ।
ਉਹ ਬੋਲਦੀਆਂ ਦੱਸਦੀਆਂ ਹਨ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵਿੱਚ ਲੱਥ ਪੱਥ ਹੋਇਆ ਖੂਨ ਸਿਰਫ਼ ਲਹੂ ਨਹੀਂ, ਉਹ ਤਾਂ ਇੱਕ ਸਭਿਆਚਾਰ ਦੀ ਆਤਮਾ ਹੈ, ਇੱਕ ਧਰਮ ਦੀ ਆਵਾਜ਼ ਹੈ, ਇੱਕ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੀ ਪੁਕਾਰ ਹੈ।
ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਕਹਿੰਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਇੱਟਾਂ ਸਿਸਕ ਰਹੀਆਂ ਹਨ, ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਇਹ ਨਹੀਂ ਕਹਿ ਰਹੇ ਕਿ ਪੱਥਰ ਸਾਹ ਲੈਂਦੇ ਹਨ, ਅਸੀਂ ਇਹ ਕਹਿ ਰਹੇ ਹਾਂ ਕਿ ਇਤਿਹਾਸ ਦੀ ਹਰ ਇੱਕ ਘਟਨਾ ਜੀਵਿਤ ਹੈ, ਹਰ ਇੱਕ ਸ਼ਹੀਦੀ ਅਜੇ ਵੀ ਸਾਡੇ ਵਿੱਚ ਸਾਹ ਲੈ ਰਹੀ ਹੈ।
ਲਲਕਾਰ: ਇਤਿਹਾਸ ਦੀ ਪੁਕਾਰ
ਇਹ ਲਲਕਾਰ ਕਿਸ ਨੂੰ ਹੈ? ਕੀ ਇਹ ਸਿਰਫ਼ ਸਰਹੰਦ ਦੇ ਵਜ਼ੀਰ ਨੂੰ ਹੈ? ਜਾਂ ਇਹ ਤਾਂ ਹਰ ਉਸ ਸ਼ਕਤੀ ਨੂੰ ਹੈ ਜਿਸ ਨੇ ਜ਼ੁਲਮ ਕੀਤਾ, ਜਿਸ ਨੇ ਇਤਿਹਾਸ ਨੂੰ ਮਿਟਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ, ਜਿਸ ਨੇ ਸਚਾਈ ਨੂੰ ਦਬਾਇਆ?
ਸਰਹੰਦ ਦੀਆਂ ਇੱਟਾਂ ਲਲਕਾਰਦੀਆਂ ਹਨ ਉਸ ਸ਼ਕਤੀ ਨੂੰ ਜਿਸ ਨੇ ਬਚਪਨ ਨੂੰ, ਸਾਹਿਬਜ਼ਾਦਿਆਂ ਨੂੰ ਕੰਧ ਵਿੱਚ ਚੁਣਵਾਇਆ, ਜਿਸ ਨੇ ਇੱਕ ਦਾਦੀ ਮਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਆਖਰੀ ਵਾਰ ਮੌਤ ਦੇ ਦਰ ਜਾਂਦਿਆਂ ਦੇਖਣ ਲਈ ਮਜ਼ਬੂਰ ਕੀਤਾ।
ਉਦੋਂ ਸਮਾਂ ਥੰਮ ਗਿਆ ਸੀ ਰੁਕ ਗਈਆਂ ਸਨ ਹਵਾਵਾਂ। ਉਸ ਦਿਨ ਖ਼ੌਰੇ ਕਿੰਨੇ ਸਿਤਾਰੇ ਟੁਟੇ ਸਨ, ਕਿੰਨੀਆਂ ਸੁਨਾਮੀਆਂ ਆਈਆਂ ਸਨ ਸਮੁੰਦਰ ਵਿੱਚ।
ਪਰ ਇਹ ਲਲਕਾਰ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਵਜ਼ੀਰ ਤੱਕ ਸੀਮਤ ਨਹੀਂ, ਇਹ ਤਾਂ ਹਰ ਉਸ ਸ਼ਕਤੀ ਨੂੰ ਹੈ ਜੋ ਅੱਜ ਵੀ ਜ਼ੁਲਮ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਅੱਜ ਵੀ ਇਤਿਹਾਸ ਨੂੰ ਮੋੜਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਅੱਜ ਵੀ ਸੱਚਾਈ ਨੂੰ ਦਬਾਉਂਦੀ ਹੈ।
ਲਲਕਾਰ ਇੱਕ ਪੁਕਾਰ ਹੈ, ਇੱਕ ਸਵਾਲ ਹੈ, ਇੱਕ ਅਦਾਲਤ ਹੈ। ਇਹ ਕਹਿੰਦੀ ਹੈ: “ਤੂੰ ਕੌਣ ਹੈਂ ਜੋ ਇਤਿਹਾਸ ਨੂੰ ਮਿਟਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੈਂ? ਤੂੰ ਕੌਣ ਹੈਂ ਜੋ ਖੂਨ ਨਾਲ ਲਿਖੇ ਸੱਚ ਨੂੰ ਮਿਟਾਉਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈਂ? ਤੂੰ ਕੌਣ ਹੈਂ ਜੋ ਆਪਣੇ ਜ਼ੁਲਮ ਨੂੰ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਨ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਪੇਸ਼ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈਂ?”
ਇਹ ਲਲਕਾਰ ਸਿਰਫ਼ ਸਰਹੰਦ ਦੀਆਂ ਇੱਟਾਂ ਦੀ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਇਹ ਤਾਂ ਹਰ ਉਸ ਥਾਂ ਦੀ ਲਲਕਾਰ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਖੂਨ ਵਹਿਆ, ਜਿੱਥੇ ਇਨਸਾਨੀਅਤ ਨੂੰ ਕੁਚਲਿਆ ਗਿਆ, ਜਿੱਥੇ ਸੱਚਾਈ ਨੂੰ ਦਬਾਇਆ ਗਿਆ।
ਸੱਚ ਕਦੇ ਦੱਬਿਆ ਨਹੀਂ ਗਿਆ
ਤੇ ਝੂਠ ਕੁਫ਼ਰ ਕਿਤੇ ਖੜ੍ਹ ਨਹੀਂ ਸਕਿਆ ਸੱਚੇ ਬੋਲਾਂ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ।
ਬਾਬੇ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੀ ਸਿੱਖੀ ਦੀਆਂ ਪੈੜਾਂ ਤੇ ਜੜਾਂ ਹੀ ਇਨੀਆਂ ਸੋਹਣੀਆਂ ਰੰਗੀਨ ਤੇ ਮਜ਼ਬੂਤ ਹਨ ਕਿ ਜਿਨਾਂ ਨੇ ਵੀ ਇਹਨਾਂ ਤੇ ਪੱਬ ਧਰੇ ਉਹ ਸਦਾ ਸਿਦਕ ਨਾਲ ਅੰਬਰਾਂ ਦੇ ਚਾਨਣ ਬਣ ਗਏ।
ਅਜੇ ਚੱਲਦਾ
ਸੰਪਰਕ+61 412913021
ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪੱਧਰ ਦੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਕੀਟ ਵਿਗਿਆਨੀ ਦੇ ਖੇਤੀ ਮਾਹਰ
ਡਾਇਰੈਕਟਰ
ਵਿਸ਼ਵ ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਪੀਠ
ਪ੍ਰਧਾਨ
ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਅਕੈਡਮੀ ਸਿਡਨੀ ਆਸਟਰੇਲੀਆ
.jpg)
-
ਡਾ ਅਮਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਟਾਂਡਾ, ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪੱਧਰ ਦੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਕੀਟ ਵਿਗਿਆਨੀ ਦੇ ਖੇਤੀ ਮਾਹਰ
dr
Disclaimer : The opinions expressed within this article are the personal opinions of the writer/author. The facts and opinions appearing in the article do not reflect the views of Babushahi.com or Tirchhi Nazar Media. Babushahi.com or Tirchhi Nazar Media does not assume any responsibility or liability for the same.