ਵਾਹ ਰੇ ਕਿਸਮਤ: ਭਰੋਸਾ ਟੁੱਟਿਆ, ਪੈਸਾ ਖੁੱਸਿਆ: ਸਲਾਹ ਦੇ ਵੀ ਯੋਗ ਨਹੀਂ
ਨਿਊਜ਼ੀਲੈਂਡ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਇਮੀਗ੍ਰੇਸ਼ਨ ਮੰਤਰੀ ਤੂਰੀਕੀ ਡੇਲਾਮੀਅਰ ਹੋਏ ਦੀਵਾਲੀਆ ਅਤੇ ਇਮੀਗ੍ਰੇਸ਼ਨ ਲਾਇਸੈਂਸ ਵੀ ਹੋਇਆ ਰੱਦ
-ਹਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਬਸਿਆਲਾ-
ਔਕਲੈਂਡ, 10 ਅਕਤੂਬਰ 2025-ਨਿਊਜ਼ੀਲੈਂਡ ਦੀ ਰਾਜਨੀਤੀ ਛੱਡਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਤੂਰੀਕੀ ਡੇਲਾਮੀਅਰ ਇੱਕ ਉੱਘੇ ਇਮੀਗ੍ਰੇਸ਼ਨ ਸਲਾਹਕਾਰ ਬਣ ਗਏ ਸਨ। ਇਸ ਸਾਬਕਾ ਇਮੀਗ੍ਰੇਸ਼ਨ ਮੰਤਰੀ ਦਾ ਇਮੀਗ੍ਰੇਸ਼ਨ ਸਲਾਹਕਾਰ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕਰਨ ਦਾ ਲਾਇਸੈਂਸ ਰੱਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਅਦਾਲਤੀ ਲੜਾਈ ਹਾਰ ਗਏ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਦੀਵਾਲੀਆ ਘੋਸ਼ਿਤ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਮੀਡੀਆ ਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਈ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਇੱਕ ਬੇਵਕੂਫ਼ਾਨਾ ਫ਼ੈਸਲਾ ਲਿਆ ਸੀ।
2012 ਵਿੱਚ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਚੀਨੀ ਕਾਰੋਬਾਰੀ ਯਿੰਘੇਂਗ ਲਿਊ ਨਾਲ ਇੱਕ ਸੌਦਾ ਕੀਤਾ ਸੀ, ਜੋ ਇੱਕ ਵਪਾਰਕ ਵੀਜ਼ੇ ਰਾਹੀਂ ਰੈਜ਼ੀਡੈਂਸੀ ਦੀ ਮੰਗ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਲਿਊ ਨੇ ਇੱਕ ਵਪਾਰ ਵਿੱਚ 500,000 ਡਾਲਰ ਲਗਾਏ ਜਿਸ ਨੇ ਡੇਲਾਮੀਅਰ ਨੂੰ ਗਾਹਕ ਭੇਜੇ, ਪਰ ਉਸ ਦਾ ਵੀਜ਼ਾ ਰੱਦ ਹੋ ਗਿਆ। ਡੇਲਾਮੀਅਰ ਨੇ ਪੈਸੇ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ 2021 ਦੇ ਅਦਾਲਤੀ ਫ਼ੈਸਲੇ ਵਿਰੁੱਧ ਸੁਪਰੀਮ ਕੋਰਟ ਤੱਕ ਅਸਫ਼ਲ ਅਪੀਲ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਪਿਛਲੇ ਮਹੀਨੇ, 95,000 ਡਾਲਰ ਤੋਂ ਘੱਟ ਵਾਪਸ ਕੀਤੇ ਜਾਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਲਿਊ ਨੇ ਹਾਈ ਕੋਰਟ ਵਿੱਚ ਦੀਵਾਲੀਆਪਨ ਦੇ ਫ਼ੈਸਲੇ ਦੀ ਮੰਗ ਕੀਤੀ।
ਇਮੀਗ੍ਰੇਸ਼ਨ ਸਲਾਹਕਾਰ ਅਥਾਰਟੀ ਦੇ ਰਜਿਸਟਰਾਰ, ਡੰਕਨ ਕੋਨਰ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ, ਇੱਕ ਗੈਰ-ਮੁਕਤ ਦੀਵਾਲੀਆ ਹੋਣ ਦੇ ਨਾਤੇ, ਡੇਲਾਮੀਅਰ ਨੂੰ ਲਾਇਸੈਂਸਸ਼ੁਦਾ ਇਮੀਗ੍ਰੇਸ਼ਨ ਸਲਾਹਕਾਰ ਬਣਨ ਤੋਂ ਮਨ੍ਹਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਲਾਇਸੈਂਸ ਮੰਗਲਵਾਰ ਨੂੰ ਰੱਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਡੇਲਾਮੀਅਰ ਨੇ ਸੰਕੇਤ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਉਹ ਦੀਵਾਲੀਆਪਨ ਵਿਰੁੱਧ ਅਪੀਲ ਕਰਨਗੇ।
ਅਦਾਲਤ ਨੇ ਸੁਣਿਆ ਕਿ ਟੀ.ਡੀ.ਏ. ਬੌਟਨੀ (TDA Botany), ਜਿਸ ਕੋਲ ਲਿਊ ਦੇ 500,000 ਡਾਲਰ ਸਨ, ਨੇ ਟੀ.ਡੀ.ਏ. ਇਮੀਗ੍ਰੇਸ਼ਨ (TDA Immigration) ਦੇ ਦੋ ਮੌਜੂਦਾ ਕਰਮਚਾਰੀਆਂ ਦੀਆਂ ਤਨਖਾਹਾਂ ਦਾ ਭੁਗਤਾਨ ਕਰਨ ਦੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਲਈ ਸੀ।
ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਅਦਾਲਤੀ ਫੈਸਲੇ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਇੱਕ ਵਾਰ ਜਦੋਂ ਸ੍ਰੀ ਲਿਊ ਨੂੰ ਸਥਾਈ ਰੈਜ਼ੀਡੈਂਸੀ ਮਿਲ ਜਾਂਦੀ, ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਟਰਮ ਡਿਪਾਜ਼ਿਟ ਵਿੱਚ ਰੱਖੇ ਫੰਡਾਂ ਦੀ ਅਦਾਇਗੀ ਦੇ ਬਦਲੇ ਟੀ.ਡੀ.ਏ. ਬੌਟਨੀ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਸ਼ੇਅਰ ਸ੍ਰੀ ਡੇਲਾਮੀਅਰ ਨੂੰ ਵਾਪਸ ਤਬਦੀਲ ਕਰਨ ਦਾ ਅਧਿਕਾਰ ਸੀ। ਇਕਰਾਰਨਾਮੇ ਵਿੱਚ ਇਹ ਨਹੀਂ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਸੀ ਕਿ ਜੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਥਾਈ ਰੈਜ਼ੀਡੈਂਸੀ ਲਈ ਅਰਜ਼ੀ ਰੱਦ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ, ਤਾਂ ਕੀ ਹੋਵੇਗਾ।
ਇਮੀਗ੍ਰੇਸ਼ਨ ਨਿਊਜ਼ੀਲੈਂਡ (Immigration New Zealand) ਨੂੰ ਯਕੀਨ ਨਹੀਂ ਸੀ ਕਿ ਸ੍ਰੀ ਲਿਊ ਨੇ ਟੀ.ਡੀ.ਏ. ਬੌਟਨੀ ਦੇ ਕਾਰੋਬਾਰ ਵਿੱਚ ਵਰਤੋਂ ਲਈ ਟਰਮ ਡਿਪਾਜ਼ਿਟ ਵਿੱਚ ਰੱਖੇ ਫੰਡਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਤੀਬੱਧ (committed) ਕੀਤਾ ਸੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਇਸ ਨੇ ਮੰਨਿਆ ਕਿ ਟੀ.ਡੀ.ਏ. ਬੌਟਨੀ ਨੇ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਦੋ ਮੌਜੂਦਾ ਕਰਮਚਾਰੀਆਂ ਦੀਆਂ ਸੇਵਾਵਾਂ ਬਰਕਰਾਰ ਰੱਖੀਆਂ ਸਨ ਅਤੇ ਉੱਦਮੀ ਪਲੱਸ ਸਕੀਮ (Inntrepreneur Plus scheme) ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਲੋੜੀਂਦੇ ਤਿੰਨ ਨਵੇਂ ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਅਹੁਦੇ ਤਿਆਰ ਨਹੀਂ ਕੀਤੇ ਸਨ।
ਡੇਲਾਮੀਅਰ ਨੇ ਲਿਊ ਦੀ ਇਮੀਗ੍ਰੇਸ਼ਨ ਅਤੇ ਪ੍ਰੋਟੈਕਸ਼ਨ ਟ੍ਰਿਬਿਊਨਲ (Immigration and Protection Tribunal) ਅਤੇ ਹਾਈ ਕੋਰਟ ਵਿੱਚ ਅਪੀਲ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕੀਤੀ, ਪਰ ਦੋਵੇਂ ਅਸਫ਼ਲ ਰਹੇ।
ਫਿਰ ਸ੍ਰੀ ਲਿਊ ਨੇ ਸ੍ਰੀ ਡੇਲਾਮੀਅਰ ਨੂੰ ਟਰਮ ਡਿਪਾਜ਼ਿਟ ਵਿੱਚ ਰੱਖੇ ਫੰਡ ਵਾਪਸ ਕਰਨ ਲਈ ਕਿਹਾ, ਪਰ ਪਤਾ ਲੱਗਾ ਕਿ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਪੈਸਾ ਟੀ.ਡੀ.ਏ. ਬੌਟਨੀ ਦੇ ਕਾਰਜਸ਼ੀਲ ਖਰਚਿਆਂ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਲਈ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਇੱਕ ਚਾਲੂ ਖਾਤੇ (current account) ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਸ੍ਰੀ ਡੇਲਾਮੀਅਰ ਨੇ ਬੈਂਕ ਨੂੰ ਫੰਡ ਤਬਦੀਲ ਕਰਨ ਦਾ ਨਿਰਦੇਸ਼ ਦਿੱਤਾ ਸੀ ਕਿਉਂਕਿ, ਇਕਰਾਰਨਾਮੇ ਦੇ ਉਲਟ, ਸ੍ਰੀ ਲਿਊ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਟਰਮ ਡਿਪਾਜ਼ਿਟ ਖਾਤੇ ’ਤੇ ਇੱਕਲੇ ਦਸਤਖਤਕਰਤਾ (sole signatory) ਨਹੀਂ ਸਨ। ਸ੍ਰੀ ਡੇਲਾਮੀਅਰ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਦੋਵਾਂ ਕੋਲ ਟਰਮ ਡਿਪਾਜ਼ਿਟ ’ਤੇ ਪੈਸੇ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਬਾਰੇ ਬੈਂਕ ਨੂੰ ਨਿਰਦੇਸ਼ ਦੇਣ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਸੀ।
ਡੇਲਾਮੀਅਰ ਬੈਂਕਿੰਗ ਓਮਬਡਸਮੈਨ (Banking Ombudsman) ਕੋਲ ਉਸ ਸਲਾਹ ਬਾਰੇ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ ਜੋ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਟਰਮ ਡਿਪਾਜ਼ਿਟ ਖਾਤੇ ਵਿੱਚੋਂ ਪੈਸੇ ਕਢਵਾਉਣ ਬਾਰੇ ਮਿਲੀ ਸੀ।
ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ ਕਾਰੋਬਾਰ ਆਪਣੀ ਧੀ ਨੂੰ ਵੇਚ ਦਿੱਤਾ ਸੀ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਉਹ ਅਜੇ ਵੀ ਟੀ.ਡੀ.ਏ. ਵੈਲਿੰਗਟਨ (TDA Wellington) ਅਤੇ ਬੌਟਨੀ (Botany) ਦੇ ਕੰਪਨੀਜ਼ ਰਜਿਸਟਰ (Companies Register) ’ਤੇ ਇੱਕ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ ਅਤੇ ਸ਼ੇਅਰਧਾਰਕ ਵਜੋਂ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਜਾਣਕਾਰੀ ਵਿੱਚ ਇਹ ਵੀ ਦਿਖਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਲਿਊ ਕੋਲ ਟੀ.ਡੀ.ਏ. ਬੌਟਨੀ ਵਿੱਚ 30% ਹਿੱਸੇਦਾਰੀ ਹੈ।
ਡੇਲਾਮੀਅਰ, ਜੋ 1996 ਤੋਂ 1999 ਤੱਕ ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰ (MP) ਸਨ, ਨੂੰ 2007 ਵਿੱਚ ਕਾਰੋਬਾਰੀ ਵੀਜ਼ਾ ਅਰਜ਼ੀਆਂ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਧੋਖਾਧੜੀ ਦੇ ਦੋਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਬਰੀ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਜਿਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ ਸੀ ਕਿ ਗੰਭੀਰ ਧੋਖਾਧੜੀ ਦਫ਼ਤਰ (Serious Fraud Office) ਨੇ ਇੱਕ ਬਦਲੇ ਦੀ ਕਾਰਵਾਈ ਕੀਤੀ ਸੀ।