ਜੋਜੋਬਾ ਦੀ ਖੇਤੀ ਕਰਕੇ ਚੰਗਾ ਮੁਨਾਫਾ ਕਮਾ ਸਕਦੇ ਨੇ ਕਿਸਾਨ, ਭਾਰਤ ਸਮੇਤ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਵਿੱਚ ਇਸ ਦੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ ਹਮੇਸ਼ਾ ਮੰਗ
- 15 ਰੁਪਏ ਦਾ ਇਹ ਬੂਟਾ ਬੰਜਰ ਜ਼ਮੀਨ ਵਿੱਚ ਲਗਾਓ, ਇਹ 100 ਸਾਲ ਤੱਕ ਫਲ ਦੇਵੇਗਾ, ਇਹ ਤੇਲ ਪੈਦਾ ਕਰਦਾ ਹੈ ਜੋ 7000 ਰੁਪਏ ਪ੍ਰਤੀ ਲੀਟਰ ਵਿਕਦਾ ਹੈ।
- ਸੁੱਕੇ ਅਤੇ ਘੱਟ ਪਾਣੀ ਵਾਲੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਉੱਗਣ ਵਾਲਾ ਇਹ ਬੂਟਾ ਇੱਕ ਵਾਰ ਜੜ੍ਹ ਫੜ ਲੈਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ 100 ਤੋਂ 200 ਸਾਲ ਤੱਕ ਫਲ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਆਓ ਤੁਹਾਨੂੰ ਦੱਸਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਇਸ ਦੀ ਖੇਤੀ ਕਿਵੇਂ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ?
ਦੀਪਕ ਗਰਗ
ਕੋਟਕਪੂਰਾ 17 ਅਪ੍ਰੈਲ 2024 - ਇੱਕ ਸਮਾਂ ਸੀ ਜਦੋਂ ਲੋਕ ਖੇਤੀ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਲਾਭਦਾਇਕ ਸੌਦਾ ਨਹੀਂ ਸਮਝਦੇ ਸਨ। ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਸੀ ਕਿ ਖੇਤੀ ਲਈ ਮਿਹਨਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਅਤੇ ਮੁਨਾਫਾ ਘੱਟ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਹੁਣ ਸਮਾਂ ਬਦਲ ਗਿਆ ਹੈ, ਪਿਛਲੇ ਇੱਕ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ ਲੱਖਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਖੇਤੀ ਦੇ ਧੰਦੇ ਵਿੱਚ ਹੱਥ ਅਜ਼ਮਾਇਆ ਹੈ ਅਤੇ ਚੰਗੀ ਕਮਾਈ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਕਿਸਮਾਂ ਦੀਆਂ ਫਸਲਾਂ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਕਰਕੇ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਲੋਕ ਇਹ ਸਮਝਦੇ ਹਨ ਕਿ ਕਣਕ, ਛੋਲੇ, ਚਾਵਲ ਅਤੇ ਦਾਲਾਂ ਸਮੇਤ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਫਸਲਾਂ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਪਰ, ਅਜਿਹਾ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਖੇਤੀ ਇੱਕ ਅਜਿਹਾ ਕਾਰੋਬਾਰ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਕਿਸਮਾਂ ਦੀਆਂ ਫ਼ਸਲਾਂ ਉਗਾਈਆਂ ਜਾ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ। ਅਸੀਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਅਜਿਹੀ ਫਸਲ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਬਾਰੇ ਦੱਸ ਰਹੇ ਹਾਂ ਜਿਸ ਨੂੰ ਨਾ ਤਾਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪਾਣੀ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਉਪਜਾਊ ਜ਼ਮੀਨ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
ਇਹ ਜੋਜੋਬਾ ਦੀ ਖੇਤੀ ਹੈ। ਇਸ ਬੀਜ ਪਲਾਂਟ ਦੀ ਕੀਮਤ 500 ਰੁਪਏ ਪ੍ਰਤੀ ਕਿਲੋ ਦੱਸੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਇਸ ਦੇ ਪੌਦਿਆਂ ਦੀ ਕੀਮਤ ਸਿਰਫ 15 ਤੋਂ 30 ਰੁਪਏ ਹੈ। ਪਰ ਜੋਜੋਬਾ ਦੇ ਬੀਜਾਂ ਤੋਂ ਕੱਢਿਆ ਗਿਆ ਤੇਲ 7000 ਰੁਪਏ ਪ੍ਰਤੀ ਲੀਟਰ ਵਿਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਵੀ ਖਾਸ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਜਦੋਂ ਇਹ ਬੂਟਾ ਜੜ੍ਹ ਫੜ ਲੈਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਇਹ 100 ਤੋਂ 200 ਸਾਲ ਤੱਕ ਫਲ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਆਓ ਤੁਹਾਨੂੰ ਦੱਸਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਇਸ ਦੀ ਖੇਤੀ ਕਿਵੇਂ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ?
ਜੋਜੋਬਾ ਦੀ ਖੇਤੀ ਕਿਵੇਂ ਕਰੀਏ
ਜੋਜੋਬਾ ਇੱਕ ਝਾੜੀ ਜਾਂ ਛੋਟਾ ਰੁੱਖ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਤਣੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜੋ ਸੁੱਕੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਉੱਗਦੇ ਹਨ। ਇਹ 8 ਤੋਂ 19 ਫੁੱਟ ਤੱਕ ਉੱਚਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਜੋਜੋਬਾ ਦੀ ਖੇਤੀ ਕਰਨ ਲਈ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸੰਘਰਸ਼ ਕਰਨ ਦੀ ਲੋੜ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇਸ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਗਰਮ ਅਤੇ ਖੁਸ਼ਕ ਮੌਸਮ ਵਿੱਚ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਜੋਜੋਬਾ ਦੇ ਪੌਦੇ ਥੋੜੀ ਜਿਹੀ ਸਿੰਚਾਈ ਨਾਲ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਵਧਦੇ ਹਨ। ਰੇਤਲੀ ਮਿੱਟੀ ਵਿੱਚ ਜੋਜੋਬਾ ਦੇ ਪੌਦੇ ਉਗਾਉਣਾ ਸਭ ਤੋਂ ਆਸਾਨ ਹੈ, ਇਸ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਖਾਦ ਪਾਉਣ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਜੋਜੋਬਾ ਦੀ ਖੇਤੀ ਪਾਣੀ ਦੇ ਸੰਕਟ ਨਾਲ ਜੂਝ ਰਹੇ ਸੁੱਕੇ ਇਲਾਕਿਆਂ ਲਈ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਵਾਂਗ ਹੈ।
ਜੋਜੋਬਾ ਇਸ ਦੇ ਲਈ ਫਾਇਦੇਮੰਦ ਹੈ
ਜੋਜੋਬਾ ਪਲਾਂਟ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਚਮੜੀ ਦੇ ਰੋਗਾਂ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਕਾਸਮੈਟਿਕ ਸਮੱਗਰੀ ਅਤੇ ਦਵਾਈਆਂ ਬਣਾਉਣ ਵਿੱਚ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜੋਜੋਬਾ ਦੇ ਬੀਜਾਂ ਤੋਂ ਕੱਢੇ ਗਏ ਤੇਲ ਵਿੱਚ ਵੈਕਸ ਐਸਟਰ ਪਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਚਮੜੀ ਨੂੰ ਨਮੀ ਦੇਣ ਵਾਲੇ, ਬਾਡੀ ਲੋਸ਼ਨ, ਸ਼ੈਂਪੂ ਅਤੇ ਵਾਲਾਂ ਦੇ ਤੇਲ ਆਦਿ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਪੌਦੇ ਦੀ ਉਮਰ 100 ਸਾਲ ਤੋਂ ਵੱਧ ਹੈ
ਜੋਜੋਬਾ ਦੀ ਦੁਨੀਆ ਵਿਚ ਬਹੁਤ ਮੰਗ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਇਸ ਫਸਲ ਦੇ ਭਾਅ ਵੀ ਚੰਗੇ ਹਨ। 20 ਕਿਲੋ ਜੋਜੋਬਾ ਦੇ ਬੀਜਾਂ ਤੋਂ 10 ਕਿਲੋ ਤੇਲ ਕੱਢਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਜੋਜੋਬਾ ਪੌਦੇ ਦੀ ਉਮਰ 100 ਸਾਲ ਤੋਂ ਵੱਧ ਹੈ, ਯਾਨੀ ਇੱਕ ਵਾਰ ਬੀਜਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਹ ਇੱਕ ਸਦੀ ਤੱਕ ਫਲ ਦਿੰਦਾ ਹੈ।
ਦੇਸ਼ ਦੇ ਕਈ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਕਿਸਾਨ ਪਾਣੀ ਦੀ ਕਮੀ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ ਅਤੇ ਆਪਣੀਆਂ ਫਸਲਾਂ ਦੀ ਸਿੰਚਾਈ ਲਈ ਪਾਣੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਅਸਮਰੱਥ ਹਨ। ਅਜਿਹੇ 'ਚ ਰਾਜਸਥਾਨ ਦੇ ਕਈ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੇ ਜੋਜੋਬਾ ਦੀ ਖੇਤੀ ਕਰਨੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਜੋਜੋਬਾ ਦੇ ਬੀਜਾਂ ਤੋਂ ਤੇਲ ਕੱਢਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜੋ ਬਹੁਤ ਮਹਿੰਗੇ ਮੁੱਲ 'ਤੇ ਵੇਚਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। 1 ਏਕੜ ਜੋਜੋਬਾ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ 5 ਕੁਇੰਟਲ ਬੀਜ ਪੈਦਾ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਬਾਜ਼ਾਰ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰੀਏ ਤਾਂ 1 ਲੀਟਰ ਜੋਜੋਬਾ ਆਇਲ ਦੀ ਕੀਮਤ 7000 ਰੁਪਏ ਹੈ। 1 ਏਕੜ ਵਿੱਚ 5 ਕੁਇੰਟਲ ਬੀਜ ਤੋਂ 250 ਲੀਟਰ ਤੇਲ ਪੈਦਾ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਰਾਜਸਥਾਨ ਦੇ ਹਨੂੰਮਾਨਗੜ੍ਹ ਇਲਾਕੇ ਦੇ ਕਈ ਕਿਸਾਨ ਇੱਕ ਏਕੜ ਵਿੱਚ ਜੋਜੋਬਾ ਦੀ ਖੇਤੀ ਕਰਕੇ ਇੱਕ ਸਾਲ ਵਿੱਚ 17 ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਕਮਾ ਰਹੇ ਹਨ।
ਜੋਜੋਬਾ ਦੇ ਬੀਜਾਂ ਦਾ ਬਾਜ਼ਾਰ ਵਿੱਚ ਚੰਗਾ ਭਾਅ ਮਿਲਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਬਾਜ਼ਾਰੀ ਕੀਮਤ 30,000 ਤੋਂ 35,000 ਰੁਪਏ ਪ੍ਰਤੀ ਕੁਇੰਟਲ ਦੇ ਕਰੀਬ ਹੈ। ਭਵਿੱਖ ਵਿੱਚ ਇਸ ਵਿੱਚ ਹੋਰ ਵਾਧਾ ਹੋਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਹੈ।
ਜੋਜੋਬਾ ਦੀ ਖੇਤੀ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ ਅਮਰੀਕਾ ਦੇ ਐਰੀਜ਼ੋਨਾ, ਕੈਲੀਫੋਰਨੀਆ, ਮੈਕਸੀਕੋ ਅਤੇ ਮੋਜਾਵੇ ਰੇਗਿਸਤਾਨ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ।
ਹਾਲਾਂਕਿ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ, ਜੋਜੋਬਾ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਰਾਜਸਥਾਨ ਦੇ ਸੁੱਕੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਖੇਤੀ ਮਾਹਿਰਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਪੰਜਾਬ, ਹਰਿਆਣਾ, ਉੜੀਸਾ ਸਮੇਤ ਕੁਝ ਹੋਰ ਰਾਜਾਂ ਵਿੱਚ ਜੋਜੋਬਾ ਦੀ ਖੇਤੀ ਕਰਕੇ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਪੈਸਾ ਕਮਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਰਾਜਸਥਾਨ ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ ਇਸਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ ਲਈ, ਭਾਰਤੀ ਰਾਜ ਰਾਜਸਥਾਨ ਮਾਲ ਐਕਟ, 1955 ਦੇ ਤਹਿਤ ਰਾਜਸਥਾਨ ਸਰਕਾਰ ਤੋਂ ਲੀਜ਼ 'ਤੇ ਬੰਜਰ ਜ਼ਮੀਨ ਅਲਾਟ ਕਰਨ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਹੈ।
ਰਾਜਸਥਾਨ ਵਿੱਚ ਇਸਦੀ ਖੇਤੀ ਨੂੰ ਵਿਕਸਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਦੇ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਦੋ ਫਾਰਮ ਤਿਆਰ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ। ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਫਤਿਹਪੁਰ ਸੀਕਰੀ ਅਤੇ ਦੂਜਾ ਢੰਡ ਜੈਪੁਰ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ।