LAC 'ਤੇ ਤਣਾਅ ਘੱਟ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼! ਭਾਰਤ-ਚੀਨ ਵਿਚਾਲੇ ਹੋਈ High Level ਬੈਠਕ, ਜਾਣੋ ਕੀ ਹੋਇਆ?
ਬਾਬੂਸ਼ਾਹੀ ਬਿਊਰੋ
ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ/ਬੀਜਿੰਗ, 29 ਅਕਤੂਬਰ, 2025 : ਪੂਰਬੀ ਲੱਦਾਖ ਵਿੱਚ ਅਸਲ ਕੰਟਰੋਲ ਰੇਖਾ (Line of Actual Control - LAC) 'ਤੇ ਪਿਛਲੇ ਪੰਜ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਜਾਰੀ ਫੌਜੀ ਗਤੀਰੋਧ ਨੂੰ ਸੁਲਝਾਉਣ ਲਈ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਚੀਨ ਵਿਚਾਲੇ ਉੱਚ-ਪੱਧਰੀ ਫੌਜੀ ਗੱਲਬਾਤ (High-Level Military Talks) ਦਾ ਇੱਕ ਹੋਰ ਦੌਰ ਖਤਮ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ। ਚੀਨੀ ਰੱਖਿਆ ਮੰਤਰਾਲੇ ਨੇ ਅੱਜ (ਬੁੱਧਵਾਰ) ਨੂੰ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕੀਤੀ ਹੈ ਕਿ ਦੋਵਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚਾਲੇ 23ਵੇਂ ਦੌਰ ਦੀ ਕੋਰ ਕਮਾਂਡਰ-ਪੱਧਰੀ ਵਾਰਤਾ (23rd Round of Corps Commander-Level Talks) ਹੋਈ ਹੈ।
ਇਹ ਬੈਠਕ 25 ਅਕਤੂਬਰ ਨੂੰ ਸਰਹੱਦ 'ਤੇ ਭਾਰਤ ਵਾਲੇ ਪਾਸੇ ਸਥਿਤ ਮੋਲਡੋ-ਚੁਸ਼ੂਲ ਬਾਰਡਰ ਮੀਟਿੰਗ ਪੁਆਇੰਟ (Moldo-Chushul Border Meeting Point) 'ਤੇ ਆਯੋਜਿਤ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਇਸ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਬੈਠਕ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਭਾਰਤ ਵੱਲੋਂ ਅਜੇ ਤੱਕ ਕੋਈ ਅਧਿਕਾਰਤ ਬਿਆਨ (official statement) ਜਾਰੀ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।
ਚੀਨ ਬੋਲਿਆ- 'ਸਰਗਰਮ ਅਤੇ ਡੂੰਘਾਈ ਨਾਲ ਹੋਈ ਗੱਲਬਾਤ'
ਚੀਨੀ ਰੱਖਿਆ ਮੰਤਰਾਲੇ ਵੱਲੋਂ ਜਾਰੀ ਸੰਖੇਪ ਬਿਆਨ ਅਨੁਸਾਰ:
1. ਦੋਵਾਂ ਧਿਰਾਂ ਨੇ ਚੀਨ-ਭਾਰਤ ਸਰਹੱਦ ਦੇ ਪੱਛਮੀ ਖੇਤਰ (Western Sector - ਯਾਨੀ ਪੂਰਬੀ ਲੱਦਾਖ) ਦੇ ਪ੍ਰਬੰਧਨ (management) 'ਤੇ "ਸਰਗਰਮ ਅਤੇ ਡੂੰਘਾਈ ਨਾਲ" (active and in-depth) ਗੱਲਬਾਤ ਕੀਤੀ।
2. ਦੋਵੇਂ ਧਿਰਾਂ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ ਅਤੇ ਚੀਨੀ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਸ਼ੀ ਜਿਨਪਿੰਗ ਵਿਚਾਲੇ ਬਣੀ "ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸਹਿਮਤੀ" (important consensus) ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਹੇਠ ਕੰਮ ਕਰਨ 'ਤੇ ਸਹਿਮਤ ਹੋਏ।
3. ਫੌਜੀ ਅਤੇ ਕੂਟਨੀਤਕ ਚੈਨਲਾਂ (military and diplomatic channels) ਰਾਹੀਂ ਗੱਲਬਾਤ ਅਤੇ ਸੰਪਰਕ (communication and contact) ਬਣਾਈ ਰੱਖਣ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਲਿਆ ਗਿਆ।
4. ਅੰਤਿਮ ਟੀਚਾ ਸਰਹੱਦ 'ਤੇ ਸ਼ਾਂਤੀ ਅਤੇ ਸਥਿਰਤਾ (peace and stability) ਬਣਾਈ ਰੱਖਣਾ ਹੈ।
ਗਲਵਾਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸੁਧਰਦੇ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਵਿਚਾਲੇ ਅਹਿਮ ਬੈਠਕ
ਇਹ ਬੈਠਕ 2020 ਵਿੱਚ ਗਲਵਾਨ ਘਾਟੀ (Galwan Valley) ਵਿੱਚ ਹੋਈ ਘਾਤਕ ਝੜਪ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੋਵਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚਾਲੇ ਤਣਾਅ ਘੱਟ ਕਰਨ ਅਤੇ ਸਰਹੱਦੀ ਵਿਵਾਦ ਸੁਲਝਾਉਣ ਲਈ ਚੱਲ ਰਹੀ ਗੱਲਬਾਤ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹੈ।
1. ਗਲਵਾਨ ਝੜਪ: ਜੂਨ 2020 ਵਿੱਚ ਹੋਈ ਉਹ ਝੜਪ ਪਿਛਲੇ 40 ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਦੋਵਾਂ ਸੈਨਾਵਾਂ ਵਿਚਾਲੇ ਸਭ ਤੋਂ ਗੰਭੀਰ ਟਕਰਾਅ ਸੀ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਦੋਵਾਂ ਪਾਸਿਆਂ ਦੇ ਸੈਨਿਕ ਮਾਰੇ ਗਏ ਸਨ ਅਤੇ ਸਬੰਧ ਬੇਹੱਦ ਖਰਾਬ ਹੋ ਗਏ ਸਨ।
2. ਪਿਘਲਦੀ ਬਰਫ਼?: ਹਾਲਾਂਕਿ, 2024 ਵਿੱਚ ਰੂਸ ਦੇ ਕਜ਼ਾਨ ਵਿੱਚ ਹੋਏ ਬ੍ਰਿਕਸ ਸਿਖਰ ਸੰਮੇਲਨ (BRICS Summit) ਦੌਰਾਨ PM ਮੋਦੀ ਅਤੇ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਸ਼ੀ ਜਿਨਪਿੰਗ ਦੀ ਮੁਲਾਕਾਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਨਰਮੀ ਦੇ ਸੰਕੇਤ ਮਿਲੇ ਹਨ।
3. ਵਰਕਿੰਗ ਗਰੁੱਪ: ਇਸੇ ਸਾਲ ਅਗਸਤ ਵਿੱਚ, ਦੋਵਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੇ ਸਰਹੱਦੀ ਮੁੱਦੇ 'ਤੇ ਗੱਲਬਾਤ ਲਈ ਇੱਕ ਵਰਕਿੰਗ ਗਰੁੱਪ (working group) ਬਣਾਉਣ 'ਤੇ ਵੀ ਸਹਿਮਤੀ ਜਤਾਈ ਸੀ, ਜਿਸਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਆਪਸੀ ਸਬੰਧ ਸੁਧਾਰਨਾ ਅਤੇ ਸਰਹੱਦਾਂ 'ਤੇ ਸ਼ਾਂਤੀ ਬਣਾਈ ਰੱਖਣਾ ਹੈ।
ਹੁਣ ਸਭ ਦੀਆਂ ਨਜ਼ਰਾਂ ਭਾਰਤ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰਤ ਬਿਆਨ 'ਤੇ ਟਿਕੀਆਂ ਹਨ ਕਿ ਇਸ 23ਵੇਂ ਦੌਰ ਦੀ ਵਾਰਤਾ ਵਿੱਚ ਕੀ ਕੋਈ ਠੋਸ ਤਰੱਕੀ ਹੋਈ ਹੈ ਜਾਂ ਨਹੀਂ।