Earthquake News : ਫਿਰ ਆਇਆ ਭੂਚਾਲ! ਇਸ ਗੁਆਂਢੀ ਦੇਸ਼ 'ਚ ਮਹਿਸੂਸ ਕੀਤੇ ਗਏ ਝਟਕੇ
ਬਾਬੂਸ਼ਾਹੀ ਬਿਊਰੋ
ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ/ਨੇਪੀਡਾ, 29 ਅਕਤੂਬਰ, 2025 : ਭਾਰਤ ਦਾ ਗੁਆਂਢੀ ਦੇਸ਼ ਮਿਆਂਮਾਰ (Myanmar) ਅੱਜ (ਬੁੱਧਵਾਰ) ਸਵੇਰੇ ਭੂਚਾਲ (Earthquake) ਦੇ ਝਟਕਿਆਂ ਨਾਲ ਹਿੱਲ ਗਿਆ। ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਭੂਚਾਲ ਵਿਗਿਆਨ ਕੇਂਦਰ (National Center for Seismology - NCS) ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਰਿਕਟਰ ਸਕੇਲ 'ਤੇ 4.2 ਤੀਬਰਤਾ (Magnitude 4.2) ਦਾ ਇਹ ਭੂਚਾਲ ਦਰਜ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।
ਇਹ ਭੂਚਾਲ ਅਜਿਹੇ ਸਮੇਂ ਆਇਆ ਹੈ ਜਦੋਂ ਇਹ ਖੇਤਰ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਭੂਚਾਲ ਪੱਖੋਂ (seismically) ਬੇਹੱਦ ਸਰਗਰਮ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇੱਥੇ ਪਿਛਲੇ ਕੁਝ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਲਗਾਤਾਰ ਝਟਕੇ ਮਹਿਸੂਸ ਕੀਤੇ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ।
ਭੂਚਾਲ ਦਾ ਵੇਰਵਾ (Earthquake Details)
1. ਸਮਾਂ: NCS ਅਨੁਸਾਰ, ਇਹ ਭੂਚਾਲ ਭਾਰਤੀ ਸਮੇਂ ਅਨੁਸਾਰ ਅੱਜ ਸਵੇਰੇ 11:00:59 ਵਜੇ ਆਇਆ।
2. ਕੇਂਦਰ (Epicenter): ਭੂਚਾਲ ਦਾ ਕੇਂਦਰ ਮਿਆਂਮਾਰ ਵਿੱਚ ਸੀ (Latitude: 21.79 N, Longitude: 93.45 E)।
3. ਡੂੰਘਾਈ (Depth): ਇਹ ਭੂਚਾਲ ਜ਼ਮੀਨ ਤੋਂ 37 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਡੂੰਘਾਈ 'ਤੇ ਆਇਆ।
4. NCS ਨੇ X 'ਤੇ ਦਿੱਤੀ ਜਾਣਕਾਰੀ: NCS ਨੇ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਪਲੇਟਫਾਰਮ 'X' 'ਤੇ ਇਸਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕੀਤੀ।
ਐਤਵਾਰ ਨੂੰ ਵੀ ਆਇਆ ਸੀ 3.0 ਦਾ ਝਟਕਾ
ਇਹ ਇਸ ਹਫ਼ਤੇ ਮਿਆਂਮਾਰ ਵਿੱਚ ਆਇਆ ਦੂਜਾ ਭੂਚਾਲ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਐਤਵਾਰ (26 ਅਕਤੂਬਰ) ਨੂੰ ਵੀ ਇਸੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ 3.0 ਤੀਬਰਤਾ ਦਾ ਇੱਕ ਹਲਕਾ ਭੂਚਾਲ ਦਰਜ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਜਿਸਦੀ ਡੂੰਘਾਈ ਸਿਰਫ਼ 10 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਸੀ।
ਕਿਉਂ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਹੁੰਦੇ ਹਨ 'Shallow Earthquakes'?
ਮਾਹਿਰਾਂ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ ਘੱਟ ਡੂੰਘਾਈ (shallow depth) ਵਾਲੇ ਭੂਚਾਲ ਅਕਸਰ ਜ਼ਿਆਦਾ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਸਾਬਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
1. ਕਾਰਨ: ਅਜਿਹਾ ਇਸ ਲਈ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਘੱਟ ਡੂੰਘਾਈ ਵਾਲੇ ਭੂਚਾਲਾਂ ਤੋਂ ਨਿਕਲਣ ਵਾਲੀਆਂ ਭੂਚਾਲੀ ਤਰੰਗਾਂ (seismic waves) ਨੂੰ ਸਤ੍ਹਾ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਣ ਲਈ ਘੱਟ ਦੂਰੀ ਤੈਅ ਕਰਨੀ ਪੈਂਦੀ ਹੈ।
2. ਨਤੀਜਾ: ਇਸਦੇ ਸਿੱਟੇ ਵਜੋਂ ਜ਼ਮੀਨ 'ਤੇ ਕੰਬਣੀ (ground shaking) ਜ਼ਿਆਦਾ ਤੇਜ਼ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਇਮਾਰਤਾਂ ਨੂੰ ਵੱਧ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਣ ਅਤੇ ਵੱਧ ਜਾਨੀ ਨੁਕਸਾਨ (casualties) ਹੋਣ ਦਾ ਖਦਸ਼ਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। (ਅੱਜ ਦਾ ਭੂਚਾਲ 37 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਡੂੰਘਾ ਸੀ, ਜਦਕਿ ਐਤਵਾਰ ਦਾ ਸਿਰਫ਼ 10 ਕਿਲੋਮੀਟਰ)।
ਕਿਉਂ ਹੈ ਮਿਆਂਮਾਰ ਏਨਾ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲ? (Seismic Vulnerability)
ਮਿਆਂਮਾਰ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਦਰਮਿਆਨੇ ਅਤੇ ਵੱਡੇ ਭੂਚਾਲਾਂ ਦਾ ਖ਼ਤਰਾ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੈ, ਨਾਲ ਹੀ ਇਸਦੀ ਲੰਬੀ ਤੱਟਰੇਖਾ ਸੁਨਾਮੀ (Tsunami) ਪ੍ਰਤੀ ਵੀ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲ ਹੈ।
1. 4 Tectonic Plates: ਇਸਦਾ ਮੁੱਖ ਕਾਰਨ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਮਿਆਂਮਾਰ ਚਾਰ ਟੈਕਟੋਨਿਕ ਪਲੇਟਾਂ - ਭਾਰਤੀ (Indian), ਯੂਰੇਸ਼ੀਅਨ (Eurasian), ਸੁੰਡਾ (Sunda), ਅਤੇ ਬਰਮਾ (Burma) - ਵਿਚਾਲੇ ਸਥਿਤ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਲਗਾਤਾਰ ਭੂ-ਗਰਭੀ ਹਲਚਲ (active geological processes) ਹੁੰਦੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ।
2. ਸਾਗਾਈਂਗ ਫਾਲਟ (Sagaing Fault): ਲਗਭਗ 1,400 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਲੰਬਾ ਸਾਗਾਈਂਗ ਫਾਲਟ ਨਾਮਕ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਟਰਾਂਸਫਾਰਮ ਫਾਲਟ ਮਿਆਂਮਾਰ 'ਚੋਂ ਹੋ ਕੇ ਗੁਜ਼ਰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਫਾਲਟ ਸਾਗਾਈਂਗ, ਮਾਂਡਲੇ, ਬਾਗੋ ਅਤੇ ਯਾਂਗੂਨ ਵਰਗੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਲਈ ਭੂਚਾਲ ਦਾ ਖ਼ਤਰਾ ਵਧਾਉਂਦਾ ਹੈ (ਇਨ੍ਹਾਂ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਮਿਆਂਮਾਰ ਦੀ 46% ਆਬਾਦੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ)।
3. ਯਾਂਗੂਨ 'ਤੇ ਵੀ ਖ਼ਤਰਾ: ਹਾਲਾਂਕਿ ਯਾਂਗੂਨ ਫਾਲਟ ਲਾਈਨ ਤੋਂ ਥੋੜ੍ਹਾ ਦੂਰ ਹੈ, ਪਰ ਸੰਘਣੀ ਆਬਾਦੀ ਕਾਰਨ ਇੱਥੇ ਵੀ ਵੱਡਾ ਖ਼ਤਰਾ ਹੈ। (ਉਦਾਹਰਣ: 1903 ਵਿੱਚ ਬਾਗੋ ਵਿੱਚ ਆਏ 7.0 ਤੀਬਰਤਾ ਦੇ ਭੂਚਾਲ ਨੇ ਯਾਂਗੂਨ ਵਿੱਚ ਵੀ ਭਾਰੀ ਤਬਾਹੀ ਮਚਾਈ ਸੀ)।
ਸਿਹਤ ਦਾ ਵੀ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ਖ਼ਤਰਾ
ਵੱਡੇ ਭੂਚਾਲਾਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਬੇਘਰ (displaced) ਹੋਈ ਆਬਾਦੀ ਵਿਚਾਲੇ ਸਿਹਤ ਸਬੰਧੀ ਖ਼ਤਰੇ ਵੀ ਵਧ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਸੇ ਸਾਲ 28 ਮਾਰਚ ਨੂੰ ਮੱਧ ਮਿਆਂਮਾਰ ਵਿੱਚ ਆਏ 7.7 ਅਤੇ 6.4 ਤੀਬਰਤਾ ਦੇ ਭੂਚਾਲਾਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਵਿਸ਼ਵ ਸਿਹਤ ਸੰਗਠਨ (World Health Organization - WHO) ਨੇ ਟੀਬੀ (Tuberculosis - TB), ਐੱਚਆਈਵੀ (HIV), ਵੈਕਟਰ-ਜਨਿਤ (vector-borne) ਅਤੇ ਜਲ-ਜਨਿਤ (water-borne) ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦੇ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਫੈਲਣ ਦੀ ਚੇਤਾਵਨੀ ਜਾਰੀ ਕੀਤੀ ਸੀ।