Delhi 'ਚ ਹੋਵੇਗੀ Artificial Rain! ਅਸਮਾਨੋਂ ਡਿੱਗਣਗੇ ਚਿੱਟੇ ਮੋਤੀ! ਜਾਣੋ ਕਦੋਂ
ਬਾਬੂਸ਼ਾਹੀ ਬਿਊਰੋ
ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ, 24 ਅਕਤੂਬਰ, 2025 : ਦਿੱਲੀ ਦੀ ਜ਼ਹਿਰੀਲੀ ਹਵਾ ਅਤੇ 'ਖ਼ਤਰਨਾਕ' (Hazardous) ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਪਹੁੰਚੇ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਨਾਲ ਨਜਿੱਠਣ ਲਈ, ਦਿੱਲੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਹੁਣ ਅਸਮਾਨ ਦਾ ਰੁਖ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਵਿੱਚ 'Cloud Seeding' ਰਾਹੀਂ ਬਣਾਵਟੀ ਮੀਂਹ (artificial rain) ਕਰਾਉਣ ਦੀ ਬਹੁ-ਉਡੀਕੀ ਯੋਜਨਾ ਨੇ ਵੀਰਵਾਰ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਪਹਿਲਾ ਪੜਾਅ ਪਾਰ ਕਰ ਲਿਆ।
ਦਿੱਲੀ ਸਰਕਾਰ ਅਤੇ IIT Kanpur ਦੇ ਸਾਂਝੇ ਯਤਨਾਂ ਨਾਲ ਵੀਰਵਾਰ ਨੂੰ ਪਹਿਲੀ 'cloud seeding test flight' ਸਫ਼ਲਤਾਪੂਰਵਕ ਪੂਰੀ ਕਰ ਲਈ ਗਈ। ਇਸ ਪ੍ਰੀਖਣ ਦਾ ਮੁੱਖ ਉਦੇਸ਼ ਜਹਾਜ਼, seeding flares ਅਤੇ ਸਾਰੀਆਂ ਸਬੰਧਤ ਏਜੰਸੀਆਂ ਵਿਚਾਲੇ ਤਾਲਮੇਲ (coordination) ਦੀਆਂ ਤਿਆਰੀਆਂ ਨੂੰ ਪਰਖਣਾ ਸੀ।
29 ਅਕਤੂਬਰ ਨੂੰ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ ਪਹਿਲੀ ਬਾਰਿਸ਼: CM ਰੇਖਾ ਗੁਪਤਾ
ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਰੇਖਾ ਗੁਪਤਾ (CM Rekha Gupta) ਨੇ ਦੇਰ ਸ਼ਾਮ 'X' (ਪਹਿਲਾਂ ਟਵਿੱਟਰ) 'ਤੇ ਇੱਕ ਪੋਸਟ ਰਾਹੀਂ ਇਸ ਸਫ਼ਲ ਪ੍ਰੀਖਣ ਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਸਾਂਝੀ ਕੀਤੀ।
1. ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ, "ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ Cloud Seeding ਜ਼ਰੀਏ artificial rain ਕਰਾਉਣ ਦੀਆਂ ਤਿਆਰੀਆਂ ਪੂਰੀਆਂ ਕਰ ਲਈਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ। ਅੱਜ ਮਾਹਿਰਾਂ ਵੱਲੋਂ Burari area ਵਿੱਚ ਇਸਦਾ ਸਫ਼ਲ ਪ੍ਰੀਖਣ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।"
2. ਤਾਰੀਖ ਦਾ ਐਲਾਨ: ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਨੇ ਅੱਗੇ ਲਿਖਿਆ, "ਮੌਸਮ ਵਿਭਾਗ (IMD) ਨੇ 28, 29 ਅਤੇ 30 ਅਕਤੂਬਰ ਨੂੰ ਬੱਦਲਾਂ ਦੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਜਤਾਈ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਹਾਲਾਤ ਅਨੁਕੂਲ ਰਹੇ, ਤਾਂ 29 ਅਕਤੂਬਰ ਨੂੰ ਦਿੱਲੀ ਪਹਿਲੀ artificial rain ਦਾ ਅਨੁਭਵ ਕਰੇਗੀ।"
3. ਉਨ੍ਹਾਂ ਇਸ ਪਹਿਲਕਦਮੀ ਨੂੰ "ਤਕਨੀਕੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇਤਿਹਾਸਕ" ਅਤੇ "ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਨਾਲ ਨਜਿੱਠਣ ਦਾ ਵਿਗਿਆਨਕ ਤਰੀਕਾ" ਦੱਸਿਆ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਕੈਬਨਿਟ ਸਹਿਯੋਗੀ ਮਨਜਿੰਦਰ ਸਿਰਸਾ ਤੇ ਸਾਰੇ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਸ਼ੁਭਕਾਮਨਾਵਾਂ ਦਿੱਤੀਆਂ।
4 ਘੰਟੇ ਦਾ 'Trial Run': ਜਾਣੋ ਕਿਵੇਂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਪ੍ਰੀਖਣ
ਮੰਤਰੀ ਮਨਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਸਿਰਸਾ (Manjinder Singh Sirsa) ਨੇ ਇਸ ਸਫ਼ਲ ਪ੍ਰੀਖਣ ਨੂੰ "ਦਿੱਲੀ ਲਈ ਇਤਿਹਾਸਕ" ਅਤੇ ਇੱਕ "ਮੀਲ ਪੱਥਰ" (milestone) ਦੱਸਿਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ Trial ਦੀ ਤਕਨੀਕੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਵੀ ਸਾਂਝੀ ਕੀਤੀ:
1. Route ਅਤੇ ਸਮਾਂ: ਇਹ Trial Flight IIT Kanpur ਹਵਾਈ ਪੱਟੀ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਈ। ਜਹਾਜ਼ ਨੇ ਮੇਰਠ, ਖੇਕਰਾ, ਬੁਰਾੜੀ, ਸਾਦਕਪੁਰ, ਭੋਜਪੁਰ, ਅਲੀਗੜ੍ਹ ਹੁੰਦੇ ਹੋਏ ਵਾਪਸ IIT Kanpur ਤੱਕ ਦਾ ਸਫ਼ਰ ਤੈਅ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਪੂਰੇ Trial ਵਿੱਚ (ਆਉਣ-ਜਾਣ ਸਮੇਤ) ਕਰੀਬ 4 ਘੰਟੇ ਦਾ ਸਮਾਂ ਲੱਗਾ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਜਹਾਜ਼ ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਅਸਮਾਨ ਵਿੱਚ 40 ਤੋਂ 50 ਮਿੰਟ ਤੱਕ ਰਿਹਾ।
2. ਕਰੋਲ ਬਾਗ ਦੀ ਨਹੀਂ ਮਿਲੀ ਇਜਾਜ਼ਤ: ਇਹ ਪ੍ਰੀਖਣ ਸਿਰਫ਼ North Delhi ਦੇ Burari ਇਲਾਕੇ ਵਿੱਚ ਹੀ ਸੰਭਵ ਹੋ ਸਕਿਆ। ਦਿੱਲੀ ਸਰਕਾਰ ਇਹ Trial Karol Bagh ਵਿੱਚ ਵੀ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦੀ ਸੀ, ਪਰ ਇਸਦੇ ਲਈ Air Traffic Control (ATC) ਤੋਂ ਇਜਾਜ਼ਤ ਨਹੀਂ ਮਿਲ ਸਕੀ।
3. ਕਿਵੇਂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ Test: ਖੇਕਰਾ ਅਤੇ ਬੁਰਾੜੀ ਵਿਚਾਲੇ, ਜਹਾਜ਼ ਤੋਂ 'cloud seeding flares' ਨੂੰ ਸਫ਼ਲਤਾਪੂਰਵਕ ਫਾਇਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।
ਕੀ ਹੈ ਇਹ 'Pyro' ਤਕਨੀਕ?
ਇਸ ਉਡਾਣ ਵਿੱਚ 'Pyro technique' ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਇਸ ਤਕਨੀਕ ਵਿੱਚ, ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤੌਰ 'ਤੇ ਡਿਜ਼ਾਈਨ ਕੀਤੇ ਗਏ flares ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ Silver Iodide ਅਤੇ Sodium Chloride ਵਰਗੇ ਯੋਗਿਕ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
1. ਜਦੋਂ ਜਹਾਜ਼ ਤੋਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬੱਦਲਾਂ ਵਿਚਾਲੇ ਛੱਡਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਹ (ਲੋੜੀਂਦੀ ਨਮੀ ਹੋਣ 'ਤੇ) ਸੰਘਣਾਪਣ (condensation) ਅਤੇ ਬੱਦਲ ਬਣਨ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਨੂੰ ਤੇਜ਼ ਕਰ ਦਿੰਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਬਾਰਿਸ਼ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
2. ਮੰਤਰੀ ਸਿਰਸਾ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਸਾਰੇ ਸਿਸਟਮ—ਜਹਾਜ਼ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਮੌਸਮ ਦੀ ਨਿਗਰਾਨੀ ਤੱਕ—ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਤਿਆਰ ਹਨ। ਹੁਣ ਕੇਵਲ 29-30 ਅਕਤੂਬਰ ਵਿਚਾਲੇ ਢੁਕਵੇਂ ਬੱਦਲਾਂ ਦਾ ਇੰਤਜ਼ਾਰ ਹੈ, ਜੋ ਅਸਲ seeding (actual seeding) ਲਈ ਅਨੁਕੂਲ ਹੋਣਗੇ।