ਵਿਆਹ ਅਤੇ ਪਾਰਟੀ ਵਿਚ ਦਿਖਾਵੇਬਾਜੀ

ਵਿਜੈ ਗਰਗ 

ਵਿਆਹ ਸਮਾਗਮਾਂ ਰਾਹੀਂ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਦੂਸਰਿਆਂ ਨਾਲੋਂ ਵੱਡਾ, ਯੋਗ, ਕਾਬਲ ਅਤੇ ਖੁਸਹਾਲ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਇਹ ਅੰਨ੍ਹੀ ਦੌੜ ਯਕੀਨੀ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਬਹੁਤ ਖਤਰਨਾਕ ਹੈ। ਉਧਾਰ ਲਿਆ ਘਿਓ ਪੀ ਕੇ ਆਪਣੀ ਖੁਸ਼ਹਾਲੀ ਦਿਖਾਉਣ ਦੀ ਪ੍ਰਵਿਰਤੀ ਨਿਸਚਿਤ ਤੌਰ ਤੇ ਵਿਅਕਤੀ, ਪਰਿਵਾਰ ਅਤੇ ਸਮਾਜ ਨੂੰ ਨਿਘਾਰ ਵੱਲ ਲੈ ਕੇ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਵਰਤਮਾਨ ਦੇ ਚਾਰ ਦਿਨਾਂ ਦੀ ਚਮਕ ਭਵਿੱਖ ਨੂੰ ਗਹਿਰੇ ਹਨੇਰੇ ਵਿੱਚ ਧੱਕਦੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਦੇਸ ‘ਚ ਕੋਰੋਨਾ ਦੀ ਘੱਟ ਰਹੀ ਰਫਤਾਰ ਅਤੇ ਸਰਕਾਰ ਵੱਲੋਂ ਲਗਾਈਆਂ ਗਈਆਂ ਪਾਬੰਦੀਆਂ 'ਚ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਢਿੱਲ ਕਾਰਨ ਹੁਣ ਜਨਜੀਵਨ ਆਮ ਵਾਂਗ ਹੁੰਦਾ ਨਜਰ ਆ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਸੁਭਾਵਿਕ ਹੀ ਵਿਆਹਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਾਂ ਦੀ ਰੌਣਕ ਦੀ ਪਰਤ ਆਈ ਹੈ। ਹੁਣ ਤਾਂ ਪਹਿਲਾਂ ਵਾਂਗ ਹੀ ਭੀੜ ਲੱਗ ਰਹੀ ਹੈ। ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚ, ਦੇਵਸਨੀ ਇਕਾਦਸੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਜਦੋਂ ਵਿਆਹ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਸੁਰੂ ਹੋਈ, ਮੈਨੂੰ ਵੀ ਇੱਕ ਤੱ ਬਾਅਦ ਇੱਕ ਕਈ ਵਿਆਹਾਂ ਵਿੱਚ ਸਾਮਲ ਹੋਣ ਦਾ ਮੌਕਾ ਮਿਲਿਆ। ਇਸ ਧੂਮ-ਧਾਮ ਦੇ ਵਿਆਹ ਵਿੱਚ ਹਮੇਸ਼ਾ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜਾਹਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇੱਥੇ ਵੀ ਅਮੀਰੀ ਅਤੇ ਐਮ ਆਰਾਮ ਦੀਆਂ ਰੌਣਕਾਂ ਸਨ। ‘ਤੇਰੀ ਕਮੀਜ ਮੇਰੀ ਕਮੀਜ ਸੇ ਚਿੱਟੇ ਐਸੇ' ਦੀ ਤਰਜ 'ਤੇ ਚੱਲ ਰਹੀ ਇਸ ਦੌੜ 'ਚ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਆਪਣੀ ਸਮਰੱਥਾ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪੈਸੇ ਖਰਚ ਕਰਦੇ ਦੇਖੇ ਗਏ। ਗਾਰਡਨ, ਧਰਮਸਾਲਾ, ਲਾਜ-ਹੋਟਲ ਵਰਗੇ ਵਿਆਹ ਸਥਾਨਾਂ ਦੀ ਰੌਣਕ ਵਧਾਉਣ ਦੀ ਲੋੜ ਕਾਰਨ ਟੈਂਟਾਂ ਅਤੇ ਬਿਜਲੀ ਦੇ ਸਮਾਨ ‘ਤੇ ਪੈਸਾ ਪਾਣੀ ਵਾਂਗ ਵਗਦਾ ਦੇਖਿਆ ਗਿਆ। ਸਮਾਗਮ ਪੰਡਾਲ ਦੀ ਸਜਾਵਟ ਤਾਂ ਠੀਕ ਹੈ, ਖਾਣ ਪੀਣ ਨੂੰ ਦੀ ਆਪਣੀ ਕਾਬਲੀਅਤ ਦਿਖਾਉਣ ਦਾ ਜਰੀਆ ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਭੋਜਨ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਨਵਾਂ ਜਾਂ ਨਵੀਂ ਕਿਸਮ ਪਰੋਸਣ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਵਿੱਚ ਬਣਾਏ ਗਏ ਪਕਵਾਨਾਂ ਦਾ ਅੰਕੜਾ ਛੱਬੀ-ਛੱਤੀ ਦੇ ਆਨੰਦ ਤੋਂ ਪਾਰ ਹੁੰਦਾ ਨਜਰ ਆਇਆ। ਹੁਣ ਭਾਵੇਂ ਖਾਣ ਵਾਲੇ ਨੂੰ ਚਾਰ-ਪੰਜ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪਕਵਾਨਾਂ ਦਾ ਸਵਾਦ ਨਾ ਚੱਖਣਾ ਜਾਂ ਥਾਲੀ ਵਿੱਚ ਛੱਡ ਕੇ ਦੇਖਿਆ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਪ੍ਰਬੰਧਕਾਂ ਦੀ ਆਰਥਿਕ ਖੁਸਹਾਲੀ ਦਾ ਸਬੂਤ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਹ ਦੱਸਣ ਦੀ ਲੋੜ ਨਹੀਂ ਕਿ ਅਜਿਹੇ ਵਿਆਹ ਸਮਾਗਮਾਂ ਵਿੱਚ ਪੈਸੇ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਭੋਜਨ ਦੀ ਦੀ ਬਰਬਾਦੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਤੁਸੀਂ ਸੋਚੋ, ਕੀ ਕੋਈ ਮਹਿਮਾਨ ਚਾਹੇ ਵੀ ਭੋਜਨ ਦੀ ਬਰਬਾਦੀ ਨੂੰ ਰੋਕ ਸਕੇਗਾ? ਸਿਆਣਪ ਦਿਖਾ ਕੇ ਉਹ ਇਨਾਂ ਅਨੇਕ ਪਕਵਾਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕੁਝ ਦਾ ਸਵਾਦ ਨਾ ਲਵੇ ਜਾਂ ਹਰੇਕ ਥਾਲੀ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ-ਅੱਧਾ ਟੁਕੜਾ ਲੈ ਲਵੇ, ਭਾਵੇਂ ਕੁਝ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ, ਭੋਜਨ ਦੀ ਬਰਬਾਦੀ ਯਕੀਨੀ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਸਾਡੇ ਮਹਿਮਾਨਾਂ ਤੋਂ ਇੰਨੀ ਸਮਝਦਾਰੀ ਦੀ ਉਮੀਦ ਕਰਨਾ ਗੈਰਵਾਜਬ ਹੋਵੇਗਾ। ਜਦੋਂ ਤੋਂ ਸਾਡੇ ਦੇਸ ਵਿੱਚ ‘ਬਵੇਂ ਕਲਚਰ ਦਾ ਪਸਾਰ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਉਦੋਂ ਤੋਂ ਭੋਜਨ ਦੀ ਬਰਬਾਦੀ ਵੀ ਵਧੀ ਹੈ। ਬੁਢੇ ਕਲਚਰ ਦੀ ਬੁਰਾਈ ਨਾਂ ਦੀ ਕੋਈ ਚੀਜ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਕਮੀ ਤਾਂ ਸਾਡੇ ਵਿੱਚ ਹੀ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਦੇ ਸਹੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਚੱਲਣ ਦੇ ਸੰਸਕਾਰ ਇੱਥੇ ਨਹੀਂ ਵਧੇ। ਵਿਆਹ ਸਮਾਗਮਾਂ ਵਿਚ ਅਕਸਰ ਦੇਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਲੋਕ ਇਸ ਸੋਚ ਕਾਰਨ ਆਪਣੀ ਥਾਲੀ ਵਿਚ ਜਿਆਦਾ ਤੋਂ ਜਿਆਦਾ ਖਾਣ-ਪੀਣ ਵਾਲੀਆਂ ਚੀਜਾਂ ਇਕੱਠੀਆਂ ਰੱਖ ਲੈਂਦੇ ਹਨ ਕਿ ਬਾਅਦ ਵਿਚ ਮਿਲੇਗਾ ਜਾਂ ਪਲੇਟ ਵਿਚ ਹੀ ਛੱਡ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇਗਾ ਪਰ ਬਾਅਦ ਵਿਚ ਜਆਦਾਤਰ ਲੋਕ ‘ਜੁਠਾਨ ਹੀ ਰੱਖ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਜਿਵੇਂ ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਜੇਕਰ ਛੱਬੀ ਜਾਂ ਇਸ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪਕਵਾਨ ਬਣਾਏ ਜਾਣ ਤਾਂ ਭੋਜਨ ਦੀ ਬਰਬਾਦੀ ਨੂੰ ਕੌਣ ਰੋਕ ਸਕਦਾ ਹੈ? ਸਾਡੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਵਿੱਚ ਹਰ ਅਨਾਜ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ ਦੱਸੀ ਗਈ ਹੈ। ਭੋਜਨ ਨੂੰ ਬ੍ਰਾਹਮਣ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਇਸ ਨੂੰ ਰੱਬ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਵਿਆਹ ਸਮਾਗਮਾਂ ਵਿੱਚ ‘ਜੁਠਾਨ’ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਭੋਜਨ ਸੁੱਟਣਾ ਭੋਜਨ ਦਾ ਅਪਮਾਨ ਜਾਂ ਦੇਵਤਾ ਦਾ ਅਪਮਾਨ ਨਹੀਂ? ਅਸੀਂ ਚੀਜਾਂ ਦੀ ਨਕਲ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮਾਹਰ ਹਾਂ। ਉਸ ਨਕਲ ਵਿੱਚ, ਸਿਆਣਪ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਬਿਲਕੁਲ ਨਾ ਕਰੋ। ਇਹ ਦਾਅਵਤਾਂ ਜਾਂ ਦਾਅਵਤਾਂ ਵਿੱਚ ਦਿਖਾਵੇ ਦਾ ਨਤੀਜਾ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਨਕਲ ਹੀ ਕਰਨੀ ਹੋ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇਸਾਂ ਵਿੱਚ ਹੀ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਭੋਜਨ ਦੀ ਬਰਬਾਦੀ ਸਬੰਧੀ ਸਖਤ ਕਾਨੂੰਨ ਹਨ। ਕਈ ਦੇਸਾਂ ਵਿਚ ਭੋਜਨ ਦੀ ਬਰਬਾਦੀ ਲਈ ਭਾਰੀ ਜੁਰਮਾਨੇ ਦੀ ਵਿਵਸਥਾ ਹੈ। ਪਹਿਲਾਂ ਜਦੋਂ ਜਮੀਨ 'ਤੇ ਬੈਠ ਕੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਭੋਜਨ ਛਕਾਉਣ ਅਤੇ ਪਰੋਸਣ ਦਾ ਰਿਵਾਜ ਸੀ, ਉਦੋਂ ਇੰਨਾ ਭੋਜਨ ਬਰਬਾਦ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ਸੀ। ਪਰ ਅਸੀਂ ਉਸ ਪਰੰਪਰਾ ਨੂੰ ਛੱਡ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਅਸੀਂ ਸਮਾਜ ਨੂੰ ਭੋਜਨ ਦੀ ਬਰਬਾਦੀ ਦੇ ਇਸ ਮੁਕਾਬਲੇ ਤੋਂ ਬਚਾਉਣਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਅਸੀਂ ਉਦੋਂ ਹੀ ਕਰ ਸਕਾਂਗੇ ਜਾਂ ਸਮਾਜ ਨੂੰ ਕੋਈ ਸੁਨੇਹਾ ਦੇ ਸਕਾਂਗੇ, ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਇਸ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਆਪਣੇ ਆਪ ਤੋਂ ਕਰਾਂਗੇ। ਬਿਹਤਰ ਹੋਵੇਗਾ ਕਿ ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਸਾਦਗੀ ਅਤੇ ਸ਼ਾਨ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਸਮਾਗਮਾਂ ਦਾ ਆਯੋਜਨ ਕਰੀਏ ਅਤੇ ਵਿਆਹ ਸਮਾਗਮ ਦੇ ਚਕਾਚੌਂਧ ਖਰਚੇ ਨਾਲ ਬੱਝ ਜੋੜੇ ਦਾ ਭਵਿੱਖ ਉਜਵਲ ਕਰੀਏ |