ਪੁਰਾਣੇ ਜਾਨਵਰਾਂ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ
ਵਿਜੈ ਗਰਗ
ਜਾਨਵਰਾਂ ਦੀ ਸੰਭਾਲ ਅੱਜ ਵਾਤਾਵਰਣ ਸੰਬੰਧੀ ਚਿੰਤਾਵਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਪਹਿਲੂ ਹੈ। ਪਰ ਦੇਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਚਰਚਾ ਅਕਸਰ ਲੁਪਤ ਹੋ ਰਹੀਆਂ ਨਸਲਾਂ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਤੱਕ ਹੀ ਸੀਮਤ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ। ਬਜ਼ੁਰਗ ਜਾਨਵਰਾਂ ਦੀ ਸੰਭਾਲ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ, ਜੋ ਆਪਣੇ ਝੁੰਡ ਜਾਂ ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਮਾਰਗਦਰਸ਼ਕ ਅਤੇ ਰੱਖਿਅਕ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਉਂਦੇ ਹਨ, ਨੂੰ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਅਣਗੌਲਿਆ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇੱਕ ਤਾਜ਼ਾ ਅਧਿਐਨ ਵਿੱਚ ਪਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਬਜ਼ੁਰਗ ਅਤੇ ਬੁੱਧੀਮਾਨ ਜਾਨਵਰ ਆਪਣੇ ਸਮੂਹਾਂ ਅਤੇ ਵਾਤਾਵਰਣ ਵਿੱਚ ਸਥਿਰਤਾ ਬਣਾਈ ਰੱਖਣ ਲਈ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹਨ।ਇਹ ਧਰਤੀ ਦੇ ਵਾਤਾਵਰਣ ਸੰਤੁਲਨ ਲਈ ਵੀ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਮਨੁੱਖੀ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਕਾਰਨ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਪੁਰਾਣੇ ਅਤੇ ਬੁੱਧੀਮਾਨ ਜੀਵਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਘਟ ਰਹੀ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਵਾਤਾਵਰਣ ਅਤੇ ਜੀਵ-ਵਿਗਿਆਨਕ ਜਾਣਕਾਰੀ ਵੀ ਅਲੋਪ ਹੁੰਦੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਹਾਲ ਹੀ ਦੇ ਅਧਿਐਨ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਚਾਰਲਸ ਡਾਰਵਿਨ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ ਅਤੇ ਵਿਗਿਆਨ ਜਰਨਲ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਅਧਿਐਨ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਪੁਰਾਣੇ ਅਤੇ ਬੁੱਧੀਮਾਨ ਜਾਨਵਰ ਜੈਵ ਵਿਭਿੰਨਤਾ, ਵਾਤਾਵਰਣ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਅਤੇ ਵਿਗਿਆਨਕ ਅਧਿਐਨ ਲਈ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹਨ। ਹਾਥੀ, ਵ੍ਹੇਲ ਮੱਛੀ, ਬਾਂਦਰ ਅਤੇ ਹੋਰ ਲੰਬੇ ਜੀਵਜੋ ਪ੍ਰਜਾਤੀਆਂ ਇਸ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਜਿਉਂਦੀਆਂ ਰਹਿੰਦੀਆਂ ਹਨ, ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਸਮੂਹ ਲਈ ਅਨੁਭਵੀ ਗਿਆਨ ਦਾ ਇੱਕ ਸਰੋਤ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ, ਜੋ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਔਲਾਦ ਅਤੇ ਸਮਾਜ ਲਈ ਲਾਭਦਾਇਕ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਉਦਾਹਰਨ ਲਈ, ਬੁੱਢੇ ਹਾਥੀ (ਮਾਤਾ) ਨੂੰ ਪਾਣੀ ਦੇ ਸਰੋਤਾਂ ਦਾ ਪਤਾ ਲਗਾਉਣ ਅਤੇ ਸੋਕੇ ਦੇ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਸਮੂਹ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਆ ਲਈ ਮਾਰਗਦਰਸ਼ਨ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮਾਹਰ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਵੱਡੀ ਉਮਰ ਦੀਆਂ ਵ੍ਹੇਲਾਂ ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਭੋਜਨ ਲੱਭਣ ਅਤੇ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਸਮੁੰਦਰੀ ਵਾਤਾਵਰਣ ਨੂੰ ਨੈਵੀਗੇਟ ਕਰਨ ਲਈ ਸਿਖਲਾਈ ਦਿੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਮਨੁੱਖਾਂ ਵਿੱਚ, ਦਾਦੀ-ਦਾਦੀ ਵਰਗੀਆਂ ਬਣਤਰ ਔਲਾਦ ਦੇ ਬਚਾਅ ਅਤੇ ਪ੍ਰਜਨਨ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ।ਸਮਰੱਥਾ ਨੂੰ ਵੀ ਦੇਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਮੱਛੀਆਂ ਅਤੇ ਠੰਡੇ-ਖੂਨ ਵਾਲੇ ਜੀਵਾਣੂਆਂ ਵਿੱਚ, ਪੁਰਾਣੇ ਅਤੇ ਵੱਡੇ ਜੀਵ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਲਈ ਪ੍ਰਜਨਨ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਔਲਾਦ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਜਾਨਵਰਾਂ ਦੇ ਸਮੂਹਾਂ ਵਿੱਚ, ਬਜ਼ੁਰਗ ਮੈਂਬਰ ਲੀਡਰਸ਼ਿਪ ਅਤੇ ਫੈਸਲੇ ਲੈਣ ਵਿੱਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਉਹ ਨੌਜਵਾਨ ਮੈਂਬਰਾਂ ਨੂੰ ਸਿਖਲਾਈ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਬਜ਼ੁਰਗ ਜੀਵਾਂ ਦੀ ਘਟਦੀ ਗਿਣਤੀ ਲਈ ਮਨੁੱਖੀ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਹਨ। ਗੈਰ-ਕਾਨੂੰਨੀ ਸ਼ਿਕਾਰ ਅਤੇ ਮਨੋਰੰਜਨ ਲਈ ਜਾਨਵਰਾਂ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਇਹਨਾਂ ਨਸਲਾਂ ਦੀ ਘਟਦੀ ਗਿਣਤੀ ਦਾ ਮੁੱਖ ਕਾਰਨ ਹਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਜਲਵਾਯੂ ਤਬਦੀਲੀ, ਕੁਦਰਤੀ ਨਿਵਾਸ ਸਥਾਨਾਂ ਦਾ ਨੁਕਸਾਨਬਿਮਾਰੀਆਂ ਅਤੇ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਵੀ ਇਨ੍ਹਾਂ ਜੀਵਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਪੁਰਾਣੇ ਜੀਵ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਆਪਣੇ ਸਮੂਹ ਲਈ ਸਗੋਂ ਮਨੁੱਖੀ ਸਮਾਜ ਅਤੇ ਕੁਦਰਤ ਲਈ ਵੀ ਅਨਮੋਲ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਅਨੁਭਵ ਅਤੇ ਗਿਆਨ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖਣਾ ਸਾਡੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਅਸੀਂ ਹੁਣੇ ਕੰਮ ਨਾ ਕੀਤਾ ਤਾਂ ਆਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਪੀੜ੍ਹੀਆਂ ਲਈ ਇਸ ਦੇ ਭਿਆਨਕ ਨਤੀਜੇ ਨਿਕਲ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਲਈ ਪੁਰਾਣੇ ਪਸ਼ੂਆਂ ਨੂੰ ਸੰਭਾਲਣਾ ਸਾਡੀ ਪਹਿਲ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਕੁਦਰਤ ਅਤੇ ਮਨੁੱਖਤਾ ਦੇ ਹਿੱਤ ਵਿੱਚ ਵੀ ਹੈ।
-
ਵਿਜੈ ਗਰਗ, ਰਿਟਾਇਰਡ ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਐਜੂਕੇਸ਼ਨਲ ਕਾਲਮਨਿਸਟ ਸਟਰੀਟ ਕੌਰ ਚੰਦ ਐਮ.ਐਚ.ਆਰ ਮਲੋਟ ਪੰਜਾਬ।
vkmalout@gmail.com
Disclaimer : The opinions expressed within this article are the personal opinions of the writer/author. The facts and opinions appearing in the article do not reflect the views of Babushahi.com or Tirchhi Nazar Media. Babushahi.com or Tirchhi Nazar Media does not assume any responsibility or liability for the same.