ਜਲਵਾਯੂ 'ਤੇ ਪਲਾਸਟਿਕ ਦੇ ਕਣਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ
ਵਿਜੈ ਗਰਗ
ਪਲਾਸਟਿਕ ਸਟਿਕਸ ਤੋਂ ਮਾਈਕ੍ਰੋਪਲਾਸਟਿਕ ਕਣਾਂ ਨੇ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਨਵਾਂ ਖ਼ਤਰਾ ਪੈਦਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਨੂੰ ਸਮੁੰਦਰ ਦੀ ਡੂੰਘਾਈ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਮਾਊਂਟ ਐਵਰੈਸਟ ਤੱਕ ਵੀ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਦੇ ਸਬੂਤ ਮਿਲੇ ਹਨ। ਇਹ ਸੂਖਮ ਕਣ ਭੋਜਨ, ਪਾਣੀ ਅਤੇ ਹਵਾ ਵਿੱਚ ਵੀ ਘੁਲ ਗਏ ਹਨ। ਹੁਣ ਇਕ ਨਵੀਂ ਖੋਜ ਤੋਂ ਪਤਾ ਲੱਗਾ ਹੈ ਕਿ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸੂਖਮ ਕਣਾਂ ਕਾਰਨ ਮੌਸਮ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਵਿਚ ਵੀ ਵਿਘਨ ਪੈ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਕਾਰਨ ਬੱਦਲ ਬਣਨ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਵਿਚ ਵਿਘਨ ਪੈ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਜਲਵਾਯੂ ਪਰਿਵਰਤਨ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਕਾਰਕ ਵਜੋਂ ਇਸਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵਵਿਚ ਵੀ ਦੇਖਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਪੈਨਸਿਲਵੇਨੀਆ ਸਟੇਟ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੇ ਗਏ ਇਸ ਨਵੇਂ ਅਧਿਐਨ ਨੇ ਦਿਖਾਇਆ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਪਲਾਸਟਿਕ ਦੇ ਕਣ ਬੱਦਲ ਬਣਨ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਬਾਰਸ਼ ਤੱਕ ਅਤੇ ਇੱਥੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਜਲਵਾਯੂ ਅਤੇ ਮੌਸਮ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਨੂੰ ਵੀ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਜਾਪਾਨੀ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਨੂੰ ਬੱਦਲਾਂ ਵਿੱਚ ਪਲਾਸਟਿਕ ਦੇ ਸੂਖਮ ਕਣਾਂ ਦੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਦੇ ਸਬੂਤ ਮਿਲੇ ਸਨ। ਇਸ ਅਧਿਐਨ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਜਰਨਲ ਇਨਵਾਇਰਨਮੈਂਟਲ ਸਾਇੰਸ ਐਂਡ ਟੈਕਨਾਲੋਜੀ: ਏਅਰ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ। ਖੋਜ ਨੇ ਦਿਖਾਇਆ ਹੈ ਕਿ ਪਲਾਸਟਿਕ ਦੇ ਇਹ ਬਾਰੀਕ ਕਣ ਬਰਫ਼ ਦੇ ਪ੍ਰਮਾਣੂ ਕਣ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ।ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਵਿਵਹਾਰ ਕਰਦੇ ਦੇਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਹ ਬਰਫ਼ ਦੇ ਨਿਊਕਲੀਅਸ ਬਹੁਤ ਹੀ ਬਰੀਕ ਐਰੋਸੋਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਬੱਦਲਾਂ ਵਿੱਚ ਬਰਫ਼ ਦੇ ਕ੍ਰਿਸਟਲ ਬਣਾਉਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਅਧਿਐਨ ਨਾਲ ਜੁੜੀ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਖੋਜਕਰਤਾ ਪ੍ਰੋਫ਼ੈਸਰ ਮਰੀਅਮ ਫ੍ਰੀਡਮੈਨ ਨੇ ਰੇਖਾਂਕਿਤ ਕੀਤਾ ਹੈ ਕਿ ਕਿਵੇਂ ਪਲਾਸਟਿਕ ਦੇ ਸੂਖਮ ਕਣ ਬੱਦਲਾਂ ਨੂੰ ਬਣਾਉਣ ਵਾਲੇ ਵਾਯੂਮੰਡਲ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਬਰਫ਼ ਦੇ ਕ੍ਰਿਸਟਲ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਸੂਖਮ ਕਣ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਬੱਦਲਾਂ ਦੇ ਗਠਨ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਸਗੋਂ ਮੀਂਹ ਦੇ ਪੈਟਰਨ, ਮੌਸਮ ਦੀ ਭਵਿੱਖਬਾਣੀ ਅਤੇ ਇੱਥੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਹਵਾਈ ਜਹਾਜ਼ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਨੂੰ ਵੀ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ।ਫ੍ਰੀਡਮੈਨ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਪਿਛਲੇ ਦੋ ਦਹਾਕਿਆਂ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਗਈ ਖੋਜ ਨੇ ਦਿਖਾਇਆ ਹੈ ਕਿ ਮਾਈਕ੍ਰੋਸਕੋਪਿਕ ਪਲਾਸਟਿਕ ਦੇ ਕਣ ਹਰ ਜਗ੍ਹਾ ਮੌਜੂਦ ਹਨ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ, ਨਵੇਂ ਅਧਿਐਨ ਵਿੱਚ ਇਹ ਸਾਬਤ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਕਣ ਬੱਦਲਾਂ ਦੇ ਗਠਨ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਤ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ, ਹੁਣ ਇਹ ਸਮਝਣ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਕਣ ਸਾਡੀ ਜਲਵਾਯੂ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਨਾਲ ਕਿਵੇਂ ਪ੍ਰਤੀਕ੍ਰਿਆ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਅਧਿਐਨ ਦੌਰਾਨ, ਖੋਜਕਰਤਾਵਾਂ ਨੇ ਇਹ ਸਮਝਣ ਲਈ ਚਾਰ ਕਿਸਮ ਦੇ ਮਾਈਕ੍ਰੋਪਲਾਸਟਿਕ ਕਣਾਂ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕੀਤੀ ਕਿ ਉਹ ਬਰਫ਼ ਦੇ ਗਠਨ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਪ੍ਰਭਾਵਤ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਘੱਟ ਘਣਤਾ ਵਾਲੀ ਪੋਲੀਥੀਨ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ, ਪੌਲੀਪ੍ਰੋਪਾਈਲੀਨ, ਪੌਲੀਵਿਨਾਇਲ ਕਲੋਰਾਈਡ ਅਤੇ ਪੋਲੀਥੀਲੀਨ ਟੇਰੇਫਥਲੇਟ। ਪ੍ਰਯੋਗ ਦੇ ਦੌਰਾਨ, ਖੋਜਕਰਤਾਵਾਂ ਨੇ ਪਾਣੀ ਦੀਆਂ ਬੂੰਦਾਂ ਵਿੱਚ ਮਾਈਕ੍ਰੋਸਕੋਪਿਕ ਪਲਾਸਟਿਕ ਦੇ ਕਣਾਂ ਨੂੰ ਮੁਅੱਤਲ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਬਰਫ਼ ਦੇ ਗਠਨ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਕਰਨ ਲਈ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਹੌਲੀ ਹੌਲੀ ਠੰਡਾ ਕੀਤਾ। ਨਤੀਜਿਆਂ ਨੇ ਦਿਖਾਇਆ ਕਿ ਔਸਤ ਤਾਪਮਾਨ ਜਿਸ 'ਤੇ ਬੂੰਦਾਂ ਠੋਸ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ, ਪਲਾਸਟਿਕ ਦੇ ਕਣਾਂ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਬੂੰਦਾਂ ਨਾਲੋਂ ਪੰਜ ਤੋਂ ਦਸ ਡਿਗਰੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਗਰਮ ਸੀ।
-
ਵਿਜੈ ਗਰਗ, ਰਿਟਾਇਰਡ ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਐਜੂਕੇਸ਼ਨਲ ਕਾਲਮਨਿਸਟ ਸਟਰੀਟ ਕੌਰ ਚੰਦ ਐਮ.ਐਚ.ਆਰ ਮਲੋਟ ਪੰਜਾਬ।
vkmalout@gmail.com
Disclaimer : The opinions expressed within this article are the personal opinions of the writer/author. The facts and opinions appearing in the article do not reflect the views of Babushahi.com or Tirchhi Nazar Media. Babushahi.com or Tirchhi Nazar Media does not assume any responsibility or liability for the same.