2 ਦਸੰਬਰ, 1804: ਸਮਰਾਟ ਦੀ ਤਾਜਪੋਸ਼ੀ - ਨੈਪੋਲੀਅਨ ਬੋਨਾਪਾਰਟ ਨੇ ਪੈਰਿਸ ਦੇ ਇਕ ਚਰਚ ’ਚ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਫਰੈਂਚਾਂ ਦਾ ਸਮਰਾਟ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਸੀ
(Napoleon’s Connection with India and Sikhs)
ਨੈਪੋਲੀਅਨ ਬੋਨਾਪਾਰਟ ਨੇ ਪੈਰਿਸ ਦੇ ਇਕ ਚਰਚ ’ਚ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਫਰੈਂਚਾਂ ਦਾ ਸਮਰਾਟ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਸੀ
-ਸਿੱਖ ਸ਼ਾਸਕ ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ (ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਸ਼ੇਰ) ਨੇ ਇਸ ਦੇ ਤਜਰਬੇਕਾਰ ਫੌਜੀ ਅਫਸਰਾਂ ਨੂੰ ਰੱਖਿਆ ਸੀ ਨੌਕਰੀ
-ਹਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਬਸਿਆਲਾ-
ਔਕਲੈਂਡ 2 ਦਸੰਬਰ 2025-ਅੱਜ ਮਿਤੀ 2 ਦਸੰਬਰ ਦਾ ਵਿਸ਼ਵ ਇਤਿਹਾਸ ਨਾਲ ਗੂੜਾ ਸਬੰਧ ਹੈ। ਇਸ ਦਿਨ, ਨੈਪੋਲੀਅਨ ਬੋਨਾਪਾਰਟ (ਜੋ ਉਸ ਸਮੇਂ ਸਿਰਫ਼ 35 ਸਾਲ ਦਾ ਸੀ) ਨੇ ਪੈਰਿਸ ਦੇ ਨੋਟਰ ਡੈਮ ਕੈਥੇਡਰਲ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਫਰੈਂਚਾਂ ਦਾ ਸਮਰਾਟ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਪਹਿਲੇ ਫਰੈਂਚ ਸਾਮਰਾਜ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਹੋਈ। ਇਸ ਦਿਨ ਦਾ ਨੈਪੋਲੀਅਨ ਬੋਨਾਪਾਰਟ ਅਤੇ ਫਰੈਂਚ ਸਾਮਰਾਜ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਇੱਕ ਸਾਲ ਦੇ ਅੰਤਰਾਲ ’ਤੇ ਉਸਦੀਆਂ ਦੋ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀਆਂ ਜਿੱਤਾਂ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ।
ਸੱਤਾ ਵਿੱਚ ਉਭਾਰ: ਨੈਪੋਲੀਅਨ 1799 ਵਿੱਚ ਤਖ਼ਤਾ ਪਲਟਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਪਹਿਲਾਂ ਕੌਂਸਲ ਵਜੋਂ, ਫਰਾਂਸ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਨਿਯੰਤਰਿਤ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਤਾਜਪੋਸ਼ੀ ਨੇ ਉਸਦੀ ਸ਼ਕਤੀ ਨੂੰ ਰਸਮੀ ਬਣਾਇਆ, ਫਰਾਂਸ ਨੂੰ ਇੱਕ ਗਣਰਾਜ ਤੋਂ ਵਾਪਸ ਰਾਜਤੰਤਰ ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਦਿੱਤਾ।
ਪੋਪ ਨੂੰ ਅਧੀਨਗੀ: ਆਪਣੀ ਸ਼ਕਤੀ ਨੂੰ ਚਰਚ ਤੋਂ ਉੱਪਰ ਦੱਸਣ ਦੇ ਇੱਕ ਪ੍ਰਤੀਕਾਤਮਕ ਕਦਮ ਵਿੱਚ, ਨੈਪੋਲੀਅਨ ਨੇ ਖੁਦ ਪੋਪ ਪਾਇਅਸ-7 ਦੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਵਿੱਚ ਤਾਜ ਚੁੱਕਿਆ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਸਿਰ ’ਤੇ ਰੱਖਿਆ। ਫਿਰ ਉਸਨੇ ਆਪਣੀ ਪਤਨੀ, ਜੋਸੇਫਾਈਨ, ਨੂੰ ਮਹਾਰਾਣੀ ਦਾ ਤਾਜ ਪਹਿਨਾਇਆ।
ਉਦੇਸ਼: ਇਸ ਸਮਾਰੋਹ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਯੂਰਪ ਦੀਆਂ ਪੁਰਾਣੀਆਂ ਰਾਜਸ਼ਾਹੀਆਂ ਵਿੱਚ ਉਸਦੇ ਨਵੇਂ ਖ਼ਾਨਦਾਨ ਨੂੰ ਜਾਇਜ਼ ਠਹਿਰਾਉਣਾ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਅਧਿਕਾਰ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰਨਾ ਸੀ।
02ਦਸੰਬਰ, 1805: ਆਸਟਰਲਿਟਜ਼ ਦੀ ਲੜਾਈ:
ਆਪਣੀ ਤਾਜਪੋਸ਼ੀ ਤੋਂ ਠੀਕ ਇੱਕ ਸਾਲ ਬਾਅਦ, ਨੈਪੋਲੀਅਨ ਨੇ ਸ਼ਾਇਦ ਆਪਣੀ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹਾਨ ਫੌਜੀ ਜਿੱਤ, ਆਸਟਰਲਿਟਜ਼ ਦੀ ਲੜਾਈ (ਜਿਸਨੂੰ ਤਿੰਨ ਸਮਰਾਟਾਂ ਦੀ ਲੜਾਈ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ) ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ।
ਪਿਛੋਕੜ: ਇਹ ਲੜਾਈ ਤੀਜੇ ਗੱਠਜੋੜ ਦੇ ਯੁੱਧ ਦੀ ਇੱਕ ਮੁੱਖ ਲੜਾਈ ਸੀ। ਨੈਪੋਲੀਅਨ ਦੀ ਗ੍ਰੈਂਡ ਆਰਮੀ (ਲਗਭਗ 68,000 ਸਿਪਾਹੀਆਂ) ਨੇ ਰੂਸ ਦੇ ਜ਼ਾਰ ਅਲੈਗਜ਼ੈਂਡਰ ਪਹਿਲੇ ਅਤੇ ਆਸਟਰੀਆ ਦੇ ਪਵਿੱਤਰ ਰੋਮਨ ਸਮਰਾਟ ਫਰਾਂਸਿਸ ਦੂਜੇ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਾਲੀ ਲਗਭਗ 90,000 ਰੂਸੀ ਅਤੇ ਆਸਟਰੀਆਈ ਫੌਜਾਂ ਦੇ ਸਾਂਝੇ ਬਲ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕੀਤਾ।
ਰਣਨੀਤੀ ਅਤੇ ਜਿੱਤ: ਨੈਪੋਲੀਅਨ ਨੇ ਇੱਕ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਰਣਨੀਤਕ ਚਾਲ ਦਾ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕੀਤਾ, ਜਿੱਥੇ ਉਸਨੇ ਜਾਣਬੁੱਝ ਕੇ ਆਪਣੀ ਸੱਜੀ ਫਲੈਂਕ ਨੂੰ ਕਮਜ਼ੋਰ ਕੀਤਾ ਤਾਂ ਜੋ ਸਹਿਯੋਗੀ ਫੌਜਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਲਾਈਨ ਨੂੰ ਜ਼ਿਆਦਾ ਫੈਲਾਉਣ ਲਈ ਲੁਭਾਇਆ ਜਾ ਸਕੇ। ਜਦੋਂ ਸਹਿਯੋਗੀ ਫੌਜਾਂ ਨੇ ਆਪਣੀ ਫੌਜ ਦਾ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਹਿੱਸਾ ਸੱਜੀ ਫਲੈਂਕ ’ਤੇ ਹਮਲੇ ਲਈ ਲਗਾਇਆ, ਤਾਂ ਨੈਪੋਲੀਅਨ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕੇਂਦਰ ਵਿੱਚ ਬਣੇ ਖਾਲੀਪਣ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ਾਲ ਹਮਲਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਰਣਨੀਤਕ ਪ੍ਰੈਟਜ਼ਨ ਹਾਈਟਸ ’ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰ ਲਿਆ।
ਪ੍ਰਭਾਵ: ਇਸ ਫਰੈਂਚ ਜਿੱਤ ਨੇ ਤੀਜੇ ਗੱਠਜੋੜ ਨੂੰ ਤੋੜ ਦਿੱਤਾ, ਆਸਟਰੀਆ ਨੂੰ ਪ੍ਰੈਸਬਰਗ ਦੀ ਸੰਧੀ ’ਤੇ ਦਸਤਖਤ ਕਰਨ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਅਗਲੇ ਸਾਲ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਪਵਿੱਤਰ ਰੋਮਨ ਸਾਮਰਾਜ ਨੂੰ ਭੰਗ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।
ਨੈਪੋਲੀਅਨ ਦਾ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਸਿੱਖਾਂ ਨਾਲ ਸਬੰਧ
(Napoleon’s Connection with India and Sikhs)
ਨੈਪੋਲੀਅਨ ਦਾ ਭਾਰਤ ਨਾਲ ਸਿੱਧਾ ਕਦੇ ਕੋਈ ਟਕਰਾਅ ਜਾਂ ਸਬੰਧ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਪਰ ਉਸਦੇ ਕਾਰਜਾਂ ਦਾ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਸਿੱਖ ਸਾਮਰਾਜ ਅਤੇ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਈਸਟ ਇੰਡੀਆ ਕੰਪਨੀ ਨਾਲ ਗੂੜ੍ਹਾ ਸਬੰਧ ਬਣ ਗਿਆ:
ਟੀਪੂ ਸੁਲਤਾਨ ਨਾਲ ਗੱਠਜੋੜ (Alliance with Tipu Sultan):
ਨੈਪੋਲੀਅਨ ਇੱਕ ਫਰੈਂਚ ਮਿਲਟਰੀ ਅਫਸਰ ਸੀ ਜੋ ਤਰੱਕੀ ਕਰਕੇ ਇੱਕ ਜਨਰਲ ਬਣਿਆ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਫਰਾਂਸ ਦਾ ਸਮਰਾਟ ਬਣ ਗਿਆ। ਉਸਨੇ 1785 ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸੈਕਿੰਡ ਲੈਫਟੀਨੈਂਟ ਵਜੋਂ ਆਪਣਾ ਮਿਲਟਰੀ ਕੈਰੀਅਰ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਸਾਰੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿੱਚ ਕਈ ਮਿਲਟਰੀ ਅਤੇ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਅਹੁਦਿਆਂ ’ਤੇ ਰਿਹਾ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲਾ ਕੌਂਸਲ ਅਤੇ ਸਮਰਾਟ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।
1798 ਵਿੱਚ, ਨੈਪੋਲੀਅਨ ਨੇ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਦੇ ਵਪਾਰਕ ਰਸਤੇ ਨੂੰ ਕੱਟਣ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ’ਤੇ ਹਮਲਾ ਕਰਨ ਦੇ ਇਰਾਦੇ ਨਾਲ ਮਿਸਰ ’ਤੇ ਹਮਲਾ ਕੀਤਾ। ਉਸਨੇ ਦੱਖਣੀ ਭਾਰਤ ਦੇ ਸ਼ਾਸਕ ਟੀਪੂ ਸੁਲਤਾਨ (ਮੈਸੂਰ ਦਾ ਸ਼ੇਰ) ਨਾਲ ਪੱਤਰ-ਵਿਹਾਰ ਕੀਤਾ, ਜੋ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਦਾ ਕੱਟੜ ਦੁਸ਼ਮਣ ਸੀ। ਨੈਪੋਲੀਅਨ ਨੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਵਿਰੁੱਧ ਇੱਕ ਸਾਂਝਾ ਫਰੈਂਕੋ-ਮੈਸੂਰੀ ਗੱਠਜੋੜ ਬਣਾਉਣ ਦਾ ਪ੍ਰਸਤਾਵ ਦਿੱਤਾ।
ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਨੇ ਇਸ ਪੱਤਰ-ਵਿਹਾਰ ਨੂੰ ਟੀਪੂ ਸੁਲਤਾਨ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰਨ ਦੇ ਬਹਾਨੇ ਵਜੋਂ ਵਰਤਿਆ ਅਤੇ 1799 ਵਿੱਚ ਸ੍ਰੀਰੰਗਪਟਨਮ ਦੀ ਲੜਾਈ ਵਿੱਚ ਉਸਨੂੰ ਹਰਾ ਕੇ ਮਾਰ ਦਿੱਤਾ।
ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਫੌਜ-ਏ-ਖਾਸ (Maharaja Ranjit Singh and Fauj-i-Khas):
1815 ਵਿੱਚ ਵਾਟਰਲੂ ਦੀ ਲੜਾਈ ਵਿੱਚ ਨੈਪੋਲੀਅਨ ਦੀ ਹਾਰ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਸਦੀ ਫੌਜ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਫਰੈਂਚ ਅਤੇ ਹੋਰ ਯੂਰਪੀ ਅਧਿਕਾਰੀ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਵਿੱਚ ਨੌਕਰੀਆਂ ਦੀ ਭਾਲ ਵਿੱਚ ਨਿਕਲ ਗਏ।
ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਸਿੱਖ ਸ਼ਾਸਕ ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ (ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਸ਼ੇਰ) ਨੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਤਜਰਬੇਕਾਰ ਫੌਜੀ ਅਫਸਰਾਂ ਨੂੰ ਭਰਤੀ ਕੀਤਾ।
ਜਨਰਲ ਜੀਨ-ਫਰਾਂਸੋਇਸ ਅਲਾਰਡ (General Jean-François Allard), ਜੋ ਨੈਪੋਲੀਅਨ ਦੀ ਫੌਜ ਦਾ ਇੱਕ ਸਾਬਕਾ ਅਧਿਕਾਰੀ ਸੀ, 1822 ਵਿੱਚ ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦੀ ਸੇਵਾ ਵਿੱਚ ਆਇਆ। ਉਸਨੇ ਮਹਾਰਾਜਾ ਲਈ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਅਤੇ ਉੱਚ-ਸਿਖਲਾਈ ਪ੍ਰਾਪਤ ਯੂਨਿਟ, ਜਿਸਨੂੰ ਫੌਜ-ਏ-ਖਾਸ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ, ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ।
ਫੌਜ-ਏ-ਖਾਸ ਨੂੰ ਨੈਪੋਲੀਅਨ ਦੀ ਫੌਜ ਦੀਆਂ ਤਰਜ਼ਾਂ ’ਤੇ ਸਿਖਲਾਈ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਵਰਦੀ ਫਰੈਂਚ ਸ਼ੈਲੀ ਦੀ ਸੀ, ਅਤੇ ਅਲਾਰਡ ਕਮਾਂਡਾਂ ਲਈ ਫ?ਰੈਂਚ ਭਾਸ਼ਾ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦਾ ਸੀ।
ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨੇ ਫਰੈਂਚ ਸਰਬੋਤਮ ਪੁਰਸਕਾਰ ‘ਲੀਜਨ ਡੀ ਆਨਰ’ ਦੇ ਆਧਾਰ ’ਤੇ ‘ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਦਾ ਆਰਡਰ’ ਨਾਮਕ ਇੱਕ ਤਗਮਾ ਵੀ ਬਣਾਇਆ।
ਸੰਖੇਪ ਵਿੱਚ, ਨੈਪੋਲੀਅਨ ਦੀ ਆਪਣੀ ਯੋਜਨਾ (ਟੀਪੂ ਸੁਲਤਾਨ ਰਾਹੀਂ) ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਨੂੰ ਹਰਾਉਣ ਦੀ ਸੀ, ਅਤੇ ਉਸਦੀ ਹਾਰ ਦੇ ਸਿੱਟੇ ਵਜੋਂ (ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਰਾਹੀਂ) ਉਸਦੇ ਸਿਖਲਾਈ ਪ੍ਰਾਪਤ ਜਰਨੈਲ ਸਿੱਖ ਸਾਮਰਾਜ ਦੀ ਫੌਜ ਦੀ ਤਾਕਤ ਬਣ ਗਏ।