Punjab AQI : 5 ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਦੀ ਹਵਾ 'ਬਹੁਤ ਖਰਾਬ'! ਕੀ ਤੁਹਾਡਾ ਸ਼ਹਿਰ ਵੀ ਹੈ ਇਸ 'ਖ਼ਤਰਨਾਕ' ਲਿਸਟ 'ਚ?
ਬਾਬੂਸ਼ਾਹੀ ਬਿਊਰੋ
ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ, 23 ਅਕਤੂਬਰ, 2025 : ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਤਾਪਮਾਨ ਭਾਵੇਂ ਥੋੜ੍ਹਾ ਘਟਿਆ ਹੋਵੇ, ਪਰ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ (Pollution) ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਬੇਹੱਦ ਗੰਭੀਰ ਬਣੀ ਹੋਈ ਹੈ। ਕੇਂਦਰੀ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਕੰਟਰੋਲ ਬੋਰਡ (CPCB) ਦੀ ਤਾਜ਼ਾ ਰਿਪੋਰਟ ਅਨੁਸਾਰ, ਸੂਬੇ ਦੇ 5 ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿੱਚ ਹਵਾ ਗੁਣਵੱਤਾ ਸੂਚਕਾਂਕ (AQI) 200 ਤੋਂ ਪਾਰ ਚਲਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਸਥਿਤੀ ਨੂੰ ਦੇਖਦੇ ਹੋਏ 'Orange Alert' (Orange Alert) ਜਾਰੀ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।
ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਦੀ ਹਵਾ ਦਾ ਹਾਲ (CPCB ਰਿਪੋਰਟ - ਬੁੱਧਵਾਰ ਸ਼ਾਮ 4 ਵਜੇ)
CPCB ਦੇ ਅੰਕੜਿਆਂ ਮੁਤਾਬਕ ਮੰਡੀ ਗੋਬਿੰਦਗੜ੍ਹ ਦੀ ਹਵਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਿਤ ਦਰਜ ਕੀਤੀ ਗਈ।
1. ਮੰਡੀ ਗੋਬਿੰਦਗੜ੍ਹ: AQI 293 (ਬਹੁਤ ਖਰਾਬ)
2. ਲੁਧਿਆਣਾ: AQI 278 (ਬਹੁਤ ਖਰਾਬ)
3. ਜਲੰਧਰ: AQI 268 (ਬਹੁਤ ਖਰਾਬ)
4. ਖੰਨਾ: AQI 239 (ਬਹੁਤ ਖਰਾਬ)
5. ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ: AQI 238 (ਖਰਾਬ)
ਸਰਦੀਆਂ ਵਿੱਚ ਕਿਉਂ ਵਿਗੜਦੀ ਹੈ ਹਵਾ?
ਮਾਹਿਰਾਂ ਅਨੁਸਾਰ, ਸਰਦੀਆਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਵਧਣ ਦਾ ਇੱਕ ਵਿਗਿਆਨਕ ਕਾਰਨ ਹੈ।
1. "ਲੌਕਿੰਗ ਲੇਅਰ" (Locking Layer): ਸਰਦੀਆਂ ਵਿੱਚ, ਧਰਤੀ ਦੀ ਸਤ੍ਹਾ ਤੋਂ ਛੱਡੀ ਗਈ ਗਰਮੀ 50 ਤੋਂ 100 ਮੀਟਰ ਉੱਪਰ ਇੱਕ "ਲੌਕਿੰਗ ਪਰਤ" (Inversion Layer) ਬਣਾ ਦਿੰਦੀ ਹੈ।
2. ਹਵਾ ਦਾ ਨਾ ਉੱਠਣਾ: ਇਹ ਪਰਤ ਹਵਾ ਨੂੰ ਉੱਪਰ ਉੱਠਣ ਤੋਂ ਰੋਕਦੀ ਹੈ।
3. ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਦੇ ਕਣ ਫਸ ਜਾਂਦੇ ਹਨ: ਠੰਢੀ ਹਵਾ ਦੀ ਗਤੀ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਦੇ ਕਣ (pollutants) ਉਸ ਠੰਢੀ ਹਵਾ ਵਿੱਚ ਕੈਦ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਹੇਠਲੇ ਵਾਯੂਮੰਡਲ ਵਿੱਚ ਧੂੰਆਂ ਅਤੇ ਧੁੰਦ (smog) ਇਕੱਠੀ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਹੁਣ ਸਿਰਫ਼ ਬਾਰਿਸ਼ ਦਾ ਸਹਾਰਾ
ਮੌਸਮ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਮੌਜੂਦਾ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਸਿਰਫ਼ ਬਾਰਿਸ਼ ਹੀ ਰਾਹਤ ਦੇ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਬਾਰਿਸ਼ ਹਵਾ ਤੋਂ ਲਗਭਗ ਅੱਧੇ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਕਾਂ ਨੂੰ ਘੋਲ ਕੇ ਜਾਂ ਰਸਾਇਣਕ ਪ੍ਰਤੀਕ੍ਰਿਆਵਾਂ (chemical reactions) ਰਾਹੀਂ ਫਿਲਟਰ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ, ਜੇਕਰ ਦੀਵਾਲੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਬਾਰਿਸ਼ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਹੀ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਘਟਾਉਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਮਿਲ ਸਕਦੀ ਹੈ।